Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki

Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki - charakterystyka

Zaćma stanowi częstą chorobę okulistyczną, która w przypadku braku odpowiedniego leczenia nieuchronnie prowadzi do postępującego pogarszania się zdolności widzenia, aż do całkowitej ślepoty w ostatnim stadium zaawansowania przypadłości. Zaćma, inaczej nazywana również kataraktom jest dolegliwością związaną z mętnieniem soczewki oraz utratą przezierności układu optycznego oka. W efekcie pogarsza się ostrość widzenia, obrazy stają się rozmyte, o nieostrych konturach oraz kolorach. W momencie kiedy cała soczewka stanie się mętna i przestanie przepuszczać promienie świetlne pacjenci przestają widzieć cokolwiek poza kierunkiem padania promieni świetlnych. Jedynym skutecznym sposobem leczenia zaćmy jest metoda operacyjnego usunięcia soczewki, która przestała w sposób prawidłowy spełniać swoje funkcje, a następnie najczęściej wstawienie na jej miejsce sprawnego implantu wewnątrzgałkowego.

Zaćma jest chorobą, która może występować w postaci wrodzonej bądź wtórnej. Większość pacjentów dotyczy ten drugi wariant. Mętnienie soczewki własnej oka rozpoczyna się wtedy zazwyczaj około czterdziestego roku życia, a pogarszanie się funkcji narządu wzroku zauważane jest od około dziesięciu do dwudziestu lat później. Przez pewien czas możliwe jest korygowanie wady wzroku powstającej w związku z zaćmą przy pomocy okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. Wcześniej czy później leczenie chirurgiczne polegające na usunięciu wadliwej i zatrzymującej wpadające do oka promienie świetlne soczewki stanie się nieuniknione.

Rzadziej spotykamy się z zaćmą wrodzoną, czyli sytuacją, kiedy problemy związane z nieprawidłową przeziernością elementu układu optycznego oka obecne są już w chwili narodzin lub ujawniają się w pierwszych latach życia dziecka. Zazwyczaj zaćma w takich sytuacjach ma związek z pewnymi wadami wrodzonymi. Związane jest to z obecnością defektu genetycznego, chorobami genetycznymi lub zakażeniem wewnątrzmacicznym płodu niektórymi patogenami. Udowodniono na przykład znacznie częstsze występowanie zaćmy u pacjentów z aniridią, czyli brakiem tęczówki. Brak tęczówki występuje przeważnie jako choroba wrodzona, wyjątkowo rzadko w następstwie urazu gałki ocznej. Brak tęczówki może być izolowaną wadą dotyczącą gałki ocznej lub występować w połączeniu z innymi wadami genetycznymi (np. chorobami nerek) lub zespołami (np. bezsoczewkowość jest jednym z elementów w zespole Marfana). Tęczówka stanowi element gałki ocznej odpowiadający za regulację ilości promieni świetlnych przedostających się do dalszych układów aparatu optycznego. Poza tym, że nadaje barwę oku, tęczówka ogranicza ilość wpadającego do wnętrza gałki ocznej światła przy dużym nasłonecznieniu, a poprzez rozszerzenie swojej średnicy wpuszcza maksymalnie dużo promieni w warunkach ciemności. Poza tym tęczówka ma również pewien wpływ na czynność akomodacyjną, a zmniejszając średnicę padającego na soczewkę światła ułatwia odbiór obrazów przy patrzeniu z bliskiej odległości. Z tego względu brak tęczówki stanowi nie tylko defekt kosmetyczny, ale znacznie upośledza czynność oka. Poza tym w pozbawionym tęczówki oku soczewka nie jest przysłonięta i brakuje elementu chroniącego ją przed nadmiernym narażeniem na działanie promieni słonecznych.

Jednym z powikłań braku tęczówki jest zaćma, rozwijająca się jako efekt ciągłego uszkadzania nieosłoniętej soczewki promieniami ultrafioletowymi. Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki jest wtedy procedurą z wyboru przywracającą pacjentowi możliwość przedostawania się promieni świetlnych do wnętrza gałki ocznej. Ogniskowanie obrazu na siatkówce dna oka po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki przywraca pacjentowi zdolność widzenia, a wykorzystanie specjalnych implantów o zabarwionych brzegach może przyczynić się do poprawy wyglądu pacjenta pod względem kosmetycznym (implanty imitujące tęczówkę oka).

Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki - korzyści

Korzyści jakie odnosi pacjent dzięki przeprowadzeniu operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki to przede wszystkim usunięcie wadliwej soczewki, a dzięki temu przywrócenie prawidłowej przezierności układu optycznego oka. Zazwyczaj operację zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki łączy się z jednoczasowym wszczepieniem sztucznej soczewki, która pełniąc funkcje załamywania promieni świetlnych da możliwość lepszego odbioru obrazu i mniejszej wady wzroku powstałej w wyniku leczenia. Często przed wykonaniem operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki proponuje się pacjentom specjalnego rodzaju soczewki wewnątrzgałkowe docelowo wszczepiane na miejsce usuniętego elementu oka. Soczewki te mają za zadanie nie tylko załamywać promienie świetlne i ułatwiać ogniskowanie obrazu w jednym miejscu na siatkówce, ale dzięki barwnym brzegom zabezpieczają oko przed przenikaniem nadmiernej ilości promieni świetlnych oraz poprawiają wygląd pacjenta imitując naturalną tęczówkę. Dla niektórych osób jest to istotną korzyścią z operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki, zwłaszcza jeśli nietypowy wygląd gałki ocznej wynikający z obrazu nieprzysłoniętej, czarnej źrenicy jest przyczyną gorszej samooceny, poczucia wstydu, a nawet unikania kontaktów towarzyskich i związanych z tym problemów psychicznych.

Wskazania do wykonania zabiegu

Przeprowadzenie leczenia metodą operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki jest wskazane w każdym przypadku znacznego zmętnienia elementu układu optycznego oka prowadzącego do zatrzymywania promieni świetlnych na nieprzeziernej soczewce i pogorszenia lub utraty zdolności widzenia. W przypadku zaćmy wrodzonej istotne jest, aby przed wykonaniem operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wykonać pełną diagnostykę, aby potwierdzić prawidłowe funkcjonowanie siatkówki dna oka. Operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wskazana jest jako metoda leczenie u tych osób, u których zdolność odbioru obrazu padającego na siatkówkę została zachowana i można przypuszczać, że po usunięciu zmętniałej soczewki pacjenci odzyskają zdolność widzenia. U pacjentów z bardzo zaawansowanymi zmianami w układzie optycznym oka lekarz może mieć trudności ze sprawdzeniem stanu dna oka i potwierdzeniem dobrej sprawności oraz zdolności do odbioru obrazu. Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wskazana jest w tych przypadkach w których można mieć nadzieję, na odzyskanie zmysłu wzroku po wykonaniu zabiegu chirurgicznego. Sprawdza się na przykład zdolność spostrzegania kierunku padania światła, co potwierdza funkcjonowanie siatkówki.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki jest przeciwwskazana u pacjentów w ciężkim stanie ogólnym spowodowanym ostrymi stanami chorobowymi ustroju bądź zaostrzeniem chorób przewlekłych. W takich sytuacjach wykonanie operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki należy odroczyć do czasu ustabilizowania stanu chorego i uzyskania pewności, że przeprowadzenie zabiegu będzie bezpieczne. Nie należy operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki u pacjentów w okresie przynajmniej trzech miesięcy od przebycia zawału serca lub udaru mózgu. Częściej jednak operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wykonywana jest u pacjentów młodszych, kiedy większe zagrożenie od chorób przewlekłych stanowią stany zapalne przebiegające z wysoką temperaturą, zarażenie wywołane przez drobnoustroje zakaźne- takie jak wirus ospy wietrznej, grypy, czy bakterie paciorkowca powodujące anginę lub inne. Miejscowe zakażenia tkanek w okolicy oczodołu lub stany zapalne gałki ocznej również stanowią o konieczności odroczenia zabiegu do czasu uzyskania wyzdrowienia i powrotu zdrowia.

Przed zabiegiem

Przed zabiegiem operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki lekarz powinien przeprowadzić wywiad z pacjentem, a jeśli jest on nieletni- również z jego rodzicami, aby dowiedzieć się o wszystkich ewentualnych przeciwwskazaniach do przeprowadzenia leczenia tą metodą lub o możliwych zagrożeniach związanych z operacją zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki. Jeśli istnieje taka potrzeba, przed operacją zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki należy wykonać poszerzony panel badań diagnostycznych sprawdzający stan zdrowia organizmu pacjenta celem wykluczenia ewentualnych chorób stanowiących przeciwwskazanie do tej metody leczenia. Poza tym przed zabiegiem operacyjnym zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki lekarz powinien przeprowadzić dokładne badanie okulistyczne. Należy sprawdzić ostrość wzroku pacjenta, ustalić moc skupiającą sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej jeśli taka zostanie wszczepiona podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki. Ustala się także z pacjentem czy życzy on sobie, aby implant wszczepiany podczas zabiegu posiadał obwodowy fragment zabarwiony w taki sposób, aby imitował naturalną tęczówkę oka. Nie jest to konieczne dla uzyskania dobrej zdolności odbioru obrazu po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki jednak niektórzy pacjenci mogą docenić taką możliwość, która przywróci ich oczom bardziej naturalny wygląd i da pożądane pod względem kosmetycznym efekty. Poza tym przed wykonaniem operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki okulista dokonuje pomiarów gałki ocznej, jej wymiaru podłużnego, a także dokładnie sprawdza stan elementów układu optycznego.

Rodzaj znieczulenia

Operacje usunięcia zaćmy zazwyczaj wykonuje się wyłącznie w znieczuleniu miejscowym- kroplowym, okołogałkowym lub pozagałkowym. Jest to dobra metoda leczenia bólu wśród pacjentów starszych, którzy nie odczuwają już tak wyraźnie bodźców przewodzonych przez zakończenia bólowe, a także są spokojniejsi i sprawniej przestrzegają poleceń personelu medycznego. Jeśli zabieg operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki dotyczy osoby starszej, co do której lekarz może podejrzewać, iż będzie w stanie zachować spokój podczas przeprowadzania zabiegu, wtedy oko znieczula się miejscowo i w kilka godzin po operacji pacjent może opuścić szpital. Często jednak ze względu na fakt, iż aniridia jest przypadłością obecną od chwili narodzin i predysponuje ona do mętnienia soczewki w młodszym wieku, operację zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wykonuje się u osób młodszych. U większości młodych osób lepszym wyborem sposobu znieczulenia do operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki jest zastosowanie znieczulenia ogólnego. Lekarz przeprowadzający zabieg ma wtedy pewność, że pacjent się nie utrudni przebiegu zabiegu, nie poruszy się i nie wpłynie na rozwój śródoperacyjnych powikłań. W przypadku przeprowadzania operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki w znieczuleniu ogólnym istnieje konieczność pozostania pacjenta w szpitalu na dobę po wykonaniu zabiegu.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

W zależności od podjętej jeszcze przed operacją zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki decyzji o sposobie zastosowanego do zabiegu znieczulenia, pacjent powinien zgłosić się na dobę przed leczeniem (w przypadku znieczulenia ogólnego) lub w dniu wykonywania zabiegu (jeśli osłona przeciwbólowa ograniczona ma być do leków o działaniu miejscowym). Przed przewiezieniem na salę operacyjną pacjent zostaje poproszony o przebranie się w specjalne, jałowe ubranie, a jego włosy oraz usta i nos zostają osłonięte czepkiem oraz maseczką. Na sali operacyjnej pacjent proszony jest o położenie się na stole chirurgicznym. Tam zostaje znieczulony do operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki. Okolice gałki ocznej zostają zdezynfekowane, a powieki zabezpieczone przed nieumyślnym mruganiem specjalnymi stalowymi rozwórkami utrzymującymi oko stale otwarte. Okulista nacina gałkę oczną, aby dostać się do komory przedniej oka skąd będzie usuwana zmętniała soczewka podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki. W zależności od wybranej metody soczewkę usuwa się w całości lub po uprzednim pofragmentowaniu przy wykorzystaniu ultradźwięków na drobne elementy (fakoemulsyfikacja). Częściej operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wykonuje się tą drugą metodą co daje możliwość wykonania mniejszych rozmiarów nacięcia w przedniej warstwie gałki ocznej. W dalszej kolejności, po wydostaniu chorej soczewki oczyszcza się torbę z jej pozostałości, a następnie wszczepia się na jej miejsce implant specjalnie dobrany według preferencji pacjenta. Rzadko po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki pozostawia się oko bez wszczepienia sztucznego aparatu mającego za zadanie załamywanie promieni świetlnych i ułatwienie ogniskowania obrazu na siatkówce dna oka. Po zakończeniu operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki okulista zaszywa miejsce chirurgicznego cięcia, a gałkę oczną zabezpiecza się jałowym opatrunkiem.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Czas rekonwalescencji po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki trwa zazwyczaj około siedmiu do dziesięciu dni. W przypadku powikłań po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki czas ten może się wydłużyć. W pierwszych dniach po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki szczególnie ważne jest zachowanie ostrożności i ograniczenie codziennej aktywności, ponieważ funkcje akomodacyjne oka mogą być zaburzone, podobnie jak odbiór obrazu i z tego względu łatwo może dojść do wypadku. Po około dwóch tygodniach od operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki stan układu optycznego gałki ocznej ulega stabilizacji. Wtedy też możliwe jest dobranie odpowiednich okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych mających za zadanie regulowanie funkcji akomodacyjnej oka, jeśli wszczepiony podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki nie zapewnia dobrego widzenia zarówno do patrzenia z bliska jak i z daleka.

Efekty po zabiegu

Efekty operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki to przede wszystkim przywrócenie możliwości prawidłowego widzenia dzięki usunięciu zmętniałego i nieprzepuszczającego promieni świetlnych elementu układu optycznego oka. W przypadku podjęcia decyzji o wszczepieniu sztucznej soczewki po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki funkcje akomodacyjne oka mogą zostać przywrócone lub wyraźne widzenie może być ustalone do patrzenia z bliska lub z daleka. Niektórzy pacjenci życzą sobie wszczepienia implantu o kolorowych brzegach, dzięki czemu po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki uzyskują dobry efekt kosmetyczny w postaci imitacji naturalnej źrenicy oka.

Zalecenia po zabiegu

Po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki pacjenci powinni na co najmniej kilka dni ograniczyć swoją aktywność. Jest to ważne do czasu przywrócenia dobrej sprawności narządu zmysłu i przyzwyczajenia ośrodkowego układu nerwowego do odbioru sygnałów ze świata zewnętrznego przy nowych, zmienionych warunkach panujących w gałce ocznej. Oka nie należy trzeć, ani w żaden sposób drażnić. Przez około trzy tygodnie po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki powierzchnię gałki ocznej należy zakraplać środkami farmakologicznymi zmniejszającymi ryzyko rozwoju stanu zapalnego (leki steroidowe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne), a także wystąpienia zakażenia bakteryjnego (antybiotyki). W każdym przypadku po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki pacjenci powinni stosować się do zaleceń lekarza wykonującego zabieg.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Efekty operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki docelowo są trwałe. W przypadku wystąpienia wtórnego zmętnienia układu optycznego oka mówimy o zaćmie wtórnej. Związana jest ona ze zmętnieniem torby tylnej soczewki, a zabieg służący usunięciu problemu wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych z wykorzystaniem lasera YAG.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Celem uniknięcia powikłań podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki ze względu na młody wiek pacjentów częściej niż w przypadku innych zabiegów mających na celu usunięcie zmętniałej soczewki stosuje się znieczulenie ogólne. Niweluje się wtedy ryzyko poruszenia operowanej osoby podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki i nieumyślne przemieszczenie soczewki własnej pacjenta lub wszczepianego implantu. Poza tym po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki pacjenci powinni bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza. Nie należy wykonywać niepotrzebnych manipulacji w obrębie gałki ocznej. Należy zgodnie z wydanymi poleceniami zakraplać powierzchnię gałki ocznej lekami oraz zgłaszać się w wyznaczonych odstępach czasu po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki na wizyty kontrolne u okulisty.

Możliwe powikłania po zabiegu

Możliwe powikłania po operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki to przede wszystkim ryzyko zainfekowania gałki ocznej drobnoustrojami wprowadzonymi podczas operacji lub wnikającymi przez ranę po zabiegu. Istnieje również ryzyko wystąpienia stanu zapalnego elementów układu optycznego gałki ocznej lub tkanek okolicy oka. Jak każdy zabieg chirurgiczny i inwazyjna ingerencja w tkanki organizmu operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki związana jest z ryzykiem uszkodzenia naczyń krwionośnych i wystąpienia mniej lub bardziej intensywnego krwawienia. Podczas leczenia pacjenta z aniridią przez operację zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki należy pamiętać, że wada wrodzona często współwystępuje w zespołach wad lub z innymi schorzeniami genetycznymi. Z tego względu zaćma uważana jest za powikłaną, a poza samym zmętnieniem oka z brakiem tęczówki poszukuje się innych chorób, a wśród nich między innymi jaskry, nowotworu nerek (guz Wilmsa) i innych. Wczesne wykrycie chorób towarzyszących wrodzonej aniridii pozwala uzyskać dobre wyniki leczenia i zapobiegać niektórym powikłaniom.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Istnieje kilka wariantów przeprowadzania operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki. Różnice polegają na sposobie usunięcia zmętniałego elementu optycznego oka, rodzaju dobieranego implantu lub pozostawieniu oka bez sztucznego aparatu mającego za zadanie załamywanie promieni świetlnych, a często także imitowanie naturalnej tęczówki w pozbawionym barwnego elementu oku. Wybór implantu wszczepianego wewnątrz gałki ocznej podczas operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki powinien być zależny od preferencji i potrzeb pacjenta w taki sposób, aby najlepiej spełniać jego wymagania. Około dwóch tygodni od operacji zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki wykonuje się badanie wzroku i jeśli istnieje taka konieczność dobiera się odpowiednie okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe.

Autor: Lek. Anna Kołodziejska

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Operacja zaćmy powikłanej w oku z brakiem tęczówki.