Proste nacięcie i drenaż torbieli włosowej

Proste nacięcie i drenaż torbieli włosowej- charakterystyka

Torbiel włosowa (inne nazwy znajdowane w piśmiennictwie: torbiel pilonidalna, zatoka włosowa, torbiel kości ogonowej, torbiel nadguziczna, cysta włosowa) jest zwykle niewielkich rozmiarów, zmienioną procesem zapalnym torbielą, we wnętrzu której znaleźć można mieszki z włosami. Na powierzchni zwykle wypukłej skóry nad torbielą widoczny jest jeden lub kilka otworków, z których może, ale nie musi, sączyć się ropa. Ropa zbiera się we wnętrzu takiej torbieli w momencie, gdy zostanie ona zainfekowana. Torbiele włosowe lokalizują się najczęściej w okolicy szpary międzypośladkowej – w rejonie kości guzicznej. Inne lokalizacje są rzadkie, ale mogą obejmować rejony międzypalcowe.

Torbiel włosową uznaje się za schorzenie stosunkowo częste, występujące głównie u młodych osób, z przewagą zachorowalności u mężczyzn, choć i u kobiet notuje się przypadki cyst pilonidalnych (stosunek M:K notuje się jako około 2:1).

Zwykle u osób z takimi cechami osobniczymi jak:

• nadmierne owłosienie ciała (szczególnie obfite owłosienie pleców, spotykane u mężczyzn)
• nadmierna aktywność gruczołów apokrynowych (w tym potowych wonnych)
• tendencja do powstawania zapaleń okołomieszkowych (zapalenie lokalizujące się w obrębie włosa, np. po depilacji mechanicznej)
• nadwaga i otyłość (wskaźnik BMI body mass index określa się dzieląc masę ciała wyrażoną w kilogramach przez wzrost do kwadratu, wyrażony w metrach)
• występowanie torbieli włosowych stwierdza się częściej. Uważa się, że u osób które większość dnia spędzają w pozycji siedzącej, również schorzenie to może pojawiać się częściej.

Dolegliwość ta może występować w trzech formach, jako: bezobjawowa torbiel włosowa, która nie wymaga interwencji; przewlekła objawowa torbiel włosowa (manifestacje: zaczerwienienie skóry, bolesność uciskowa, chełboczący guzek z wydostającą się treścią ropną) oraz postać ostra, czyli ropień. Postać ostra wywołuje objawy ogólne w postaci gorączki, dreszczy, złego samopoczucia. Niestety, torbiel włosowa ma skłonność do nawracania. Opublikowano badania sugerujące, jakoby powikłane cysty włosowe były podłożem do rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry – wiąże się to ze złym rokowaniem.

Mimo, że diagnoza wydaje się prosta, to obecność torbieli włosowej należy różnicować z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak: chorobą Leśniowskiego-Crohna, należącą do grupy nieswoistych zapaleń jelit (występuje tendencja do wytwarzania przetok ze światła jelita na powierzchnię skóry czy do jam ciała); zapaleniem gruczołów potowych oraz przetoką odbytu.

Proste nacięcie i drenaż torbieli włosowej- korzyści

Poza niewątpliwą dla pacjenta korzyścią estetyczną, poddanie się zabiegowi nacięcia i zdrenowania torbieli włosowej przyniesie za sobą:

• pozbycie się zwykle cuchnącej wydzieliny sączącej się okresowo lub stale z wnętrza cysty
• redukcję bólu i zaczerwienienia w miejscu występowania torbieli
• zapobiegnięcie dalszemu rozwojowi zapalenia i przebiciu ropy do głębszych tkanek
• w ostrej torbieli włosowej: ustąpienie objawów ogólnych w postaci gorączki czy dreszczy, uczucia ogólnego rozbicia
• niedopuszczenie do ewentualnej transformacji złośliwej zmiany – w 0,1% torbieli włosowej obserwuje się zezłośliwienie do różnych postaci raka skóry (głównie kolczystokomórkowego)

Wskazania do wykonania zabiegu

Wskazaniem do nacięcia i zdrenowania torbieli włosowej jest:

• postać ostra torbieli włosowej z obecnością ropnia
• pojawienie się objawów ogólnych (dreszcze, gorączka, złe samopoczucie)
• przewlekająca się postać torbieli włosowej – choć nie zawsze, takie przypadki można również leczyć poprzez wpuszczenie do wnętrza torbieli pilonidalnej 1-2 ml roztworu 80% fenolu
• bolesność dokuczliwa dla pacjenta w miejscu, w którym znajduje się cysta włosowa
• rozległa zmiana przeszkadzająca w codziennym funkcjonowaniu

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Słuszność wykonania zabiegu tego rodzaju u każdego pacjenta określa lekarz prowadzący biorąc pod uwagę cały dotychczasowy wywiad medyczny. Ogólnie jednak mówiąc, wśród przeciwwskazań do nacięcia i zdrenowania torbieli włosowej należy pamiętać o źle wyrównanej cukrzycy (wysokie poziomy glikemii we krwi mogą spowodować wydłużenie czasu gojenia i zwiększać tym samym podatność na infekcję, jak i całkowicie uniemożliwić zabliźnienie się rany); zaburzeniach produkcji kolagenu, zaburzeniach krzepnięcia (gdy takie występują, należy przed zabiegiem zabezpieczyć pacjenta podając odpowiednie czynniki krzepnięcia, bądź odstawiając leki przeciwkrzepliwe), w wywiadzie reakcje nadwrażliwości na środki znieczulające bądź pewne grupy antybiotyków.

Przed zabiegiem

Przed poddaniem się zabiegowi należy zdawać sobie sprawę, że opróżnienie zawartości takiej torbieli włosowej nie jest w stanie w stu procentach zagwarantować, że dolegliwość nie nawróci i że nie będzie konieczny kolejny zabieg. Jest oczywiście mnóstwo czynników warunkujących dalsze losy po zabiegu, na które wpływ ma sam pacjent – m.in. higiena rany i regularne usuwanie owłosienia z okolicy nadguzicznej (czy też innej, w jakiej wystąpiła torbiel), ale istnieją też czynniki na które nie mamy wpływu, jak tendencja rodzinna czy aktywność gruczołów apokrynowych.
Dla przeprowadzenia samego zabiegu znaczenie ma wcześniejszy wywiad medyczny, z naciskiem na to, jak wcześniej goiły się rany pooperacyjne, czy występowało nadmierne krwawienie lub reakcje anafilaktyczne. Warto zatem przypomnieć sobie takie szczegóły przed rozmową z lekarzem kwalifikującym do zabiegu.

Rodzaj znieczulenia

Zabieg nacięcia torbieli włosowej odbywa się w znieczuleniu miejscowym nasiękowym. Jest to metoda stosowana w tzw. „małej chirurgii”, polegająca na ograniczonym ostrzyknięciu miejsca nacięcia środkiem znieczulającym. Lekarz wykonuje najpierw 2 lub 3 drobne wstrzyknięcia sródskórne, a następnie w miejsca już znieczulone wkłuwa się grubszą igłę i nastrzykuje ze wszystkich stron pole operacyjne. Substancją stosowaną do znieczulenia jest lidokaina w roztworze maksymalnie 0,5-procentowym z dodatkiem epinefryny, działającej kurcząco na naczynia i zmniejszającej krwawienie w polu cięcia.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

Torbiele włosowe nie dające objawów pozostawiamy do obserwacji – nie wymagają leczenia.
Leczenie formy przewlekłej zatoki włosowej polega na rozległym wycięciu jej do powięzi. Bywa, że do wnętrza takiej torbieli wstrzykuje się 1-2 ml 80% roztworu fenolu.

Wybór precyzyjnej metody operacyjnej zależy od tego, jak rozległa jest zmiana, czy wytworzone zostały przetoki i od tego, jakie dolegliwości zgłasza pacjent. Generalnie przy małych zmianach preferuje się proste nacięcie z założeniem szwu lub bez (o tym niżej), zmiany rozległe mogą wymagać bardziej skomplikowanego cięcia, które umożliwiłoby przesunięcie płata skórnego nad operowaną okolicę. Istnieją różne metody plastyki skóry przy takim zabiegu – różnią się kształtem i kierunkiem cięcia i wymagają wprawnej ręki chirurga, aby zapewnić odpowiednie ukrwienie po zabiegu i zadowalający efekt kosmetyczny.

Po nacięciu niewielkiej torbieli i zdrenowanu treści ropnej, czasami też krwisto-ropnej, wraz z martwym naskórkiem i włosami, zwykle nacięcie pozostawia się bez założenia szwu. Najczęściej w takich zabiegach cięcie przeprowadza się równolegle do szpary pośladkowej. Udowodniono, iż przy zamknięciu rany szwem występuje większa skłonność do nawrotu dolegliwości.

Mówi się coraz częściej, że każdorazowo po wycięciu torbieli włosowej powinno się oddać wycinek do badania histopatologicznego. Mimo, iż diagnoza z reguły jest prosta i nie pozostawia wątpliwości, zdarzają się przypadki zezłośliwienia torbieli włosowych do różnych postaci raka skóry – głównie kolczystokomórkowego.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Czas rekonwalescencji po zabiegu zależy od rozległości wykonanego cięcia i od stanu ogólnego pacjenta. Należy się jednak przygotować na gojenie trwające około trzech tygodni, nierzadko dłużej. Taki okres gojenia powoduje, że statystycznie operacje torbieli włosowej były jednym z najczęstszych powodów absencji młodych dorosłych w miejscu pracy.

Efekty po zabiegu

Efekt po zabiegu chirurgicznego nacięcia torbieli włosowej niestety może być nietrwały, gdyż jest to przypadłość, która ma skłonność do nawracania. Efekt kosmetyczny zależy od rodzaju zastosowanego cięcia. Przeciętna nawrotowość w badaniach na pacjentach polskich oscylowała w zależności od metody zabiegu wokół 10%.

Zalecenia po zabiegu

Podstawowym zaleceniem jest doglądanie stanu rany pozostałej po cięciu. Należy pamiętać, że to w dużej mierze od unikania zaniedbań higienicznych zależy dalszy przebieg rekonwalescencji. Gdy tylko pacjent zauważy niepokojące objawy w postaci przedłużającego się obrzęku, zaczerwienienia, nadmiernego ucieplenia skóry w okolicach poddanych zabiegowi – należy zgłosić się do lekarza. Jeżeli lekarz z uwagi na rozległość zabiegu zalecił profilaktyczną antybiotykoterapię, należy pamiętać że nie jest dopuszczalne pominięcie dawki, a każdą kolejną przyjmuje się w odpowiednich odstępach czasowych. Zapobiega to selekcji bakteryjnych szczepów opornych i zabezpiecza prawidłowe gojenie. Przez pierwsze dni po zabiegu, aż do wstępnego zabliźnienia się rany, należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, także w warunkach domowych, z uwagi na zwiększone napięcie skóry i możliwość rozluźnienia szwu.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

To, czy torbiel będzie nawracać, czy też nie, zależy w dużej mierze od skłonności osobniczej pacjenta, ale również od tego, czy została ona z powodzeniem usunięta w całości i czy pacjent stosuje się do zaleceń higienicznych. Od kilku do kilkunastu procent pacjentów wraca na kolejną operację nacięcia i opróżnienia torbieli włosowej.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Proste nacięcie i drenaż torbieli włosowej

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby uniknąć powikłań po zabiegu nacięcia i drenażu torbieli włosowej, należy bezwzględnie pamiętać o utrzymaniu odpowiedniej higieny rany. Można stosować przy zmianie opatrunku środek dezynfekujący w sprayu, np. Octenisept.
Powikłania po takim zabiegu należą do wyjątkowo rzadkich, jednak aby uniknąć powikłań przede wszystkim poinformuj lekarza kierującego i wykonującego zabieg o swoich chorobach współistniejących (np. cukrzyca – z uwagi na przedłużone i utrudnione gojenie się ran przy wysokich poziomach glikemii we krwi, zaburzenia krzepnięcia – z uwagi na ryzyko wystąpienia krwawienia w trakcie albo w niedługim czasie po zakończeniu zabiegu etc.). Lekarz powinien również wiedzieć o wcześniejszych reakcjach niepożądanych, które wystąpiły u pacjenta przy okazji innych zabiegów i które były związane z podaniem środków znieczulających lub antybiotyków.

Możliwe powikłania po zabiegu

Powikłania po takim zabiegu są rzadko notowane, jednak do najczęstszych należy:

• zainfekowanie rany – najczęstsze z powikłań, sprzyja temu nieodpowiednia higiena osobista, nadmierna potliwość, nieprzestrzeganie zaleceń co do zmiany opatrunku
• przedłużone gojenie – czas gojenia rany może być różny u różnych pacjentów, zależy od stanu higienicznego, w jaki utrzymywana jest rana a także od składu diety pacjenta
• późne krwawienie po nacięciu torbieli – późne krwawienia zwykle mogą wystąpić u osób z zaburzeniami krzepnięcia krwi o typie wrodzonym (np. hemofilia)
• wczesne nadmierne krwawienie po nacięciu torbieli – np. u osób nadużywających kwasu acetylosalicylowego (aspiryny)
• obrzęk
• krwiak podskórny
• rozejście się skóry wzdłuż nacięcia – bywa notowane u osób z zaburzeniami kolagenowymi (np. zespół Ehlersa-Danlosa)
• nawrót dolegliwości

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Zanotowano przypadki, w których nawrotom torbieli włosowej zapobiegało wspomagające wykonanie zabiegu depilacji okolic guzicznych laserem diodowym o długości fali 800 nm. Mechaniczne golenie może pogarszać sprawę poprzez mikrourazy skóry spowodowane przez maszynkę i tendencję do powstawania infekcji.
Korzystna okazała się również ozonoterapia.

Autor: Wiktoria Feret
Studentka 6 roku kierunku lekarskiego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Bibliografia:

1. Chirurgia – repetytorium, Wojciech Noszczyk, PZWL 2016

2. Chirurgia po dyplomie, Etiopatogeneza i leczenie torbieli włosowej, dr hab. n. med. Małgorzata Kołodziejczak, dr n. med. Przemysław Ciesielski

3. Podstawy patologii, W. Domagała, M. Chosia, E. Urasińska, wyd. PZWL

4. Pilonidal Sinus Disease: Risk Factors for Postoperative Complications and Recurrence, A. Onder, S. Girgin, Int Surg. 2012 Jul-Sep; 97(3): 224–229.

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Proste nacięcie i drenaż torbieli włosowej.