Odsłonięcie implantu

Implanty stomatologiczne charakterystyka

Mimo ogromnego skoku rozwojowego i dynamicznego postępu współczesnej stomatologii, ludzie nadal tracą zęby. Jest tak od początków ludzkości. Ze względów czysto praktycznych ale też estetycznych lekarze starają się uzupełnić braki zębowe na różne sposoby. W Ameryce Środkowej na terenach dzisiejszego Hondurasu, zamieszkałych przez Majów, odnaleziono szczątki żuchwy, w której zęby ludzkie zastępowane były specjalnie do tego spreparowanymi muszlami morskimi. Miały one kształt stożków i zastępowały głównie siekacze. Na terenie Rzymu odnaleziono czaszkę mężczyzny z okresu starożytności, z bardzo dobrze zachowanym implantem zęba górnego. Implant był wykonany i wykuty z żelaza prawdopodobnie przez kowala. Dalej próbowano zastępować ludzkie zęby zwierzęcymi, kością słoniową, drewnem, złotem lub zębem pobranym odpłatnie od innej zdrowej osoby i wszczepieniu go w miejsce po usuniętym zębie innego człowieka. Takie „implanty” utrzymywały się w ustach z różnym skutkiem. Dopiero w połowie ubiegłego wieku podczas eksperymentów prowadzonych przez profesora Ingvara Branemarka w Szwecji odkryto mechanizm łączenia się elementów tytanowych z otaczającą kością. Wtedy to profesor zaobserwował szybkie zrastanie się kości z tytanem i brak odrzutów. Oznacza to, że organizm ludzki traktuje tytan jako ciało własne, co nie miało miejsca przy zastosowaniu poprzednich, innych materiałów. Stanowiło to podwaliny współczesnej implantoprotetyki. Pierwszy implant wykonano w 1965 roku. Wtedy prof. Branemark jako pierwszy wszczepił implant z czystego tytanu do kości ludzkiej. Do dziś implanty stomatologiczne są wciąż udoskonalane.

Implanty stomatologiczne korzyści

Wprowadzenie wszczepów (implantów stomatologicznych) stwarza wyraźnie korzystniejsze warunki rekonstrukcji uzębienia za pomocą rozwiązań, które bez ich udziału nie byłyby możliwe. Implanty są stosowane również wtedy gdy tradycyjne metody protezowania zawodzą lub ich stosowanie wiązałoby się ze znacznym dyskomfortem. Korzyścią jest uniknięcie szlifowania, czyli trwałego uszkodzenia zębów filarowych.

Wskazania do wykonania zabiegu

Do najczęstszych wskazań wykonywania implantów stomatologicznych należy utrata uzębienia naturalnego (braki pojedyncze, skrzydłowe, całkowite), niezależnie czy spowodowana urazem czy też chorobą próchnicową. Ponadto implanty zapobiegają procesowi resorpcji kości. Zastosowanie implantów powoduje ochronę naturalnych tkanek zęba dzięki uniknięciu szlifowania zębów filarowych. Implanty stomatologiczne są wskazane do stabilizacji protezy ruchomej, co poprawia funkcję żucia. Uzupełnienia oparte na implantach są bardziej fizjologiczne od ruchomych protez gdyż przenoszą siły na kość a nie na błonę śluzową. Prace oparte na implantach są również polecane osobom, którym stosowanie ruchomych uzupełnień utrudnia pracę takim jak mówcy, piosenkarze czy aktorzy.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Głównym przeciwwskazaniem ogólnym jest zły stan ogólny pacjenta, fizyczny i psychiczny. Do tej grupy należą pacjenci z ciężkimi chorobami ustrojowymi uniemożliwiającymi przeprowadzenie i utrzymanie higieny jamy ustnej po zabiegu. Uzależnienia od alkoholu i narkotyków powodujące niedożywienie, spadek odporności czy utrudniony kontakt wykluczają zabieg. Przeciwwskazaniami czasowymi są: chorzy w trakcie leczenia radio- czy chemioterapią nowotworów w okolicy twarzy, mioartropatie stawów skroniowo-żuchwowych, choroby o ostrym przebiegu, ciąża i stany depresyjne. Dzieci poniżej 15 roku życia przez niezakończony rozwój kości szczęk muszą się wstrzymać z implantacją i zastosować ruchome protezy, które nie ograniczą rozwoju kości.

Przed zabiegiem

Bardzo dokłada analiza kliniczna oraz radiologiczna jest niezbędna do zaplanowania implantacji zakończonej sukcesem. Jeżeli zastosowanie implantów jest klinicznie wskazane, niezależnie od użytego sytemu, powodzenie w głównej mierze zależy od zdrowia i współpracy pacjenta, zaprojektowanych uzupełnień protetycznych oraz ilości i jakości kości po stronie implantowanej. Te czynniki muszą być dokładnie ocenione, a to obejmuje wyczerpujące badanie kliniczne, a także radiologiczne tkanek miękkich i kości. Do podstawowych badań obrazowych wykonywanych przed zabiegiem implantacji implantów stomatologicznych należą: pantomogram, zdjęcie zębowe (radiowizjografia) oraz stożkowa tomografia komputerowa CBCT. W celu zapewnienia długoterminowego pozostania własnych zębów pacjenta nie powinno być w nich próchnicy i zmian periodontologicznych, a także pacjent powinien wykazywać chęci do podjęcia niezbędnych środków zapobiegawczych, aby uniknąć ich w przyszłości. Konieczne leczenie zachowawcze i periodontologiczne musi być pomyślnie zakończone. Stabilność periodontologiczna jest krytycznie ważna, ponieważ bakterie związane z aktywną chorobą przyzębia mogą się rozprzestrzenić z zębów własnych na przyległe implanty, powodując periimplantitis.
W przypadku zbyt małej ilości kości własnej zalecane są zabiegi: augmentacji (powiększenie wymiarów wyrostka zębodołowego), GBR (sterowanej regeneracji kości), bone splitting (rozszczepienie kości), sinus lift (podnoszenie dna zatoki) czy dystrakcja (mechaniczne wydłużenie kostniny w wytworzonej przez chirurga szczelinie złamania).

Rodzaj znieczulenia

Podczas zabiegu implantacji stosuje się środki znieczulające o rodzaju i stężeniu dobranym przez lekarza w zależności od stanu ogólnego pacjenta. W przypadku szczęki zazwyczaj wystarczy proste znieczulenie nasiękowe polegające na wprowadzeniu środka znieczulającego do tkanki podśluzowej. Przy znieczuleniu żuchwy również stosuje się tylko znieczulenie miejscowe. Robi się tak ze względów bezpieczeństwa! Zabieg i tak jest bezbolesny, ale gdy lekarz zbliża się wiertłem do kanału nerwu zębodołowego dolnego, pacjent zaczyna to odczuwać co jest sygnałem alarmującym. Nowoczesne środki znieczulające stosowane w stomatologii są na tyle doskonałe, że zabieg wkręcania implantów stomatologicznych jest zupełnie bezbolesny.

Jak przebiega zabieg?

Wszczepianie implantów stomatologicznych składa się z trzech głównych etapów: przygotowania miejsca na implant, nawiercania otworu i wkręcenia implantu oraz zamknięcia implantu śrubą gojącą i zszycie dziąsła.

Pierwszy etap czyli przygotowanie miejsca na implant zaczyna się po podaniu środka znieczulającego. Wtedy stomatolog nacina skalpelem dziąsło i odwarstwia płat śluzówkowo-okostnowy nad miejscem planowanego wszczepu (czyli odsuwa dziąsło na boki i odsłania kość, którą będzie nawiercał). Dalej, najczęściej przy pomocy wcześniej wykonanego szablonu oraz cienkiego wiertła pilotującego, zwanego punktakiem ustala się pozycję implantu. Jest to jedna z najważniejszych faz zabiegu, ponieważ implantacja musi uwzględniać potrzeby protetyczne pacjenta, ale jednocześnie zapewnić zachowanie odpowiedniej ilości kości i profilu tkanek miękkich. Ustawienie implantu w kości w niewłaściwej pozycji może mieć fatalne konsekwencje na etapie leczenia protetycznego, np. spowodować, że korona sztucznego zęba będzie nienaturalnie duża lub będzie ustawiona pod dziwnym kątem wobec sąsiednich zębów, co zniweczy zaplanowany efekt estetyczny. W innej sytuacji blaszki przedsionkowej będzie za mało i wytworzy się tzw. fenestracja (dziura w kości, przez którą implant styka się z błoną śluzową tam gdzie nie powinien). W związku z powyższym miejsce wprowadzenia implantu musi być przemyślane i wybrane w optymalny sposób, po wnikliwej analizie warunków anatomicznych panujących w jamie ustnej pacjenta.

Dalszym etapem jest nawiercanie otworu i wkręcanie implantu – stomatolog za pomocą specjalnych, kalibrowanych wierteł, w które zaopatrzony jest każdy system implantologiczny, nawierca w kości szczęki otwór o rozmiarach idealnie dopasowanych do długości i szerokości implantu. Po dokładnym przepłukaniu wywierconego otworu roztworem chlorku sodu wkręca lub wprowadza do kości sterylny implant. Trzeba również nadmienić, że implant musi zostać wkręcony z odpowiednią siłą – czyli taką, która z jednej strony zapewni mu stabilizację, z drugiej – nie spowoduje przegrzania i uszkodzenia tkanki kostnej. Kolejną sprawą, o którą bezwzględnie musi zadbać operator, jest zachowanie sterylności pola zabiegowego. Po wkręceniu implantu lekarz sprawdza jego stabilizację pierwotną. Wpływa ona korzystnie zarówno na proces gojenia, jak i na długotrwały sukces kliniczny.

Ostatnim ale nie mniej ważnym etapem jest zamknięcie implantu śrubą zaślepiającą i zszycie dziąsła – po sprawdzeniu, czy wszczep został prawidłowo wprowadzony i upewnieniu się, że jest stabilny, stomatolog mocuje na nim tzw. śrubę zamykającą lub od razu gojącą, a następnie zszywa dziąsło. Oznacza to, że umieszczony w kości implant zostaje całkowicie przykryty błoną śluzową, a pacjent wykorzystuje dotychczasowe uzupełnienie protetyczne lub otrzymuje uzupełnienie tymczasowe. Po 7-10 dniach szwy są usuwane.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Bezpośrednio po wszczepieniu implantu rozpoczyna się proces osteointegracji, czyli gojenie się tkanki kostnej wokół implantu. Implant powinien uzyskać pierwotną stabilizację w kości lecz dla jej dalszego zwiększenia, czyli uzyskania stabilizacji wtórnej, zamyka się go pod dziąsłem na kilka do kilkunastu tygodni w zależności od ilości i jakości otaczającej go tkanki kostnej. W przypadku implantów Osseospeed firmy Astra Tech czas gojenia wynosi od 1,5-3 miesięcy. Natomiast dla implantów firmy Straumann, pochodzącej ze Szwajcarii, z higroskopijną powierzchnią SLActive okres gojenia się wynosi nawet 4 tygodnie!

Efekty po zabiegu

Gdy pojedynczy implant jest nieruchomy w czasie testów klinicznych, zdjęcie RTG nie wykazuje cech periimplantitis, ubytek pionowy kości jest mniejszy niż 0,2 mm rocznie po roku od zabiegu i pacjent nie zgłasza żadnych dolegliwości można mówić o sukcesie implantacji. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przeznaczonego na gojenie następuję odsłonięcie implantu. Lekarz rozcina błonę śluzową położoną nad wszczepem i wkręca w implant śrubę gojącą. Odpowiada ona za wygojenie się błony śluzowej w bezpośrednim otoczeniu implantu, a także modeluje kształt dziąsła pod przyszłą koronę protetyczną. Dzięki temu uzyskujemy profil wyłaniania przyszłej korony czyli efekt zbliżony do naturalnych warunków. Po dalszych dwóch tygodniach następuje ostatniego etap – wykonania pracy protetycznej na implantach.

Zalecenia po zabiegu

Bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowej higieny aby nie dopuścić do zakażenia okolicy implantów. Po tygodniu do dwóch zdjęte są szwy.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

W zależności od utrzymywanej przez pacjenta higieny implanty mogą przebywać w jamie ustnej nawet kilkanaście lat. Wpływ na to ma wiele czynników takich jak technika przeprowadzonego zabiegu, rodzaj systemu implantów, higiena jamy ustnej pacjenta i osobnicze zdolności regeneracyjne. Do obecnie używanych systemów należą: MIS Implants, BEGO Semados, Cortex,  Dentsply Friadent, Straumann, Nobel Biocare, Astra Tech, BioHorizon, Intralock, Biomet 3i, Zimmer, Biocon, Camlog i ADIN.

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Statystycznie powikłania po implantach stomatologicznych zdarzają się rzadko, jednak jak w przypadku każdej interwencji chirurgicznej mogą wystąpić. Zazwyczaj stopień powodzenia zabiegu oscyluje w granicach 98%. Przy odpowiedniej opiece pozabiegowej i prawidłowej higienie jamy ustnej implanty mogą służyć pacjentowi przez całe życie.

Możliwe powikłania po zabiegu

Przyczyny niepowodzeń (odrzucenie implantu) mogą być różne i złożone. Można je podzielić na powikłania spowodowane przez pacjenta tj. nieprzestrzeganie zasad higieny oraz spowodowane przez błędy w czasie implantacji. Do błędów lekarza należą: niewystarczająca ilość i jakość kości, zbyt wczesne obciążenie implantu pracą protetyczną czy niewłaściwa technika operacyjna. W trakcie samej procedury, która jest bardzo skomplikowana może dojść do największej ilości błędów.

W trakcie implantacji może dojść do infekcji bakteryjnej przez zlekceważenie przez personel medyczny właściwych procedur higienicznych. Często bywa również efektem skażenia narzędzi bądź niedostateczną dezynfekcją jamy ustnej pacjenta. Innymi powikłaniami implantacji może być uszkodzenie struktur otaczających implant (zębów, naczyń krwionośnych, nerwów) lub możliwość wywołania przewlekłego stanu zapalnego zatoki szczękowej.

Powikłania wynikające z uszkodzenia samego implantu tj złamania czy pęknięcia są niezwykle rzadkie i najczęściej producenci dają dożywotnią gwarancję na trwałość swoich produktów. Czyli w przypadku uszkodzenia implantu, jego wymianę obejmuje gwarancja producenta.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Do pacjenta należy utrzymanie właściwej higieny nie tylko w okolicy implantu ale też całej jamy ustnej. W związku z tym niezbędne są regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym połączone z czyszczeniem zębów. W razie potrzeby zabiegi takie jak skaling czy piaskowanie są wskazane. Dodatkowo okresowo są wykonywane zdjęcia zębowe lub pantomograficzne aby ocenić tkanki otaczające implant.

Autor:Lek. dent. Maciej Jabłoński

Bibliografia:

1. Dominiak M., Zapała J. i Gedrange T., Podstawy chirurgii stomatologicznej, wyd 2, Wrocław 2013, ISBN 978-83-7609-859-3
   
2. Eley B.M., Soory M., Manson J.D., red wyd I polskiego Ziętek M., Periodontologia, wyd. 1, Wrocław 2011, ISBN 978-83-7609-279-9
   
3. Dentonet.pl
   
4. Implanty-info.pl