Gastroskopia

Gastroskopia to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Nazwa gastroskopia podochodzi od połączenia dwóch słów: „gastro” (żołądek) i „skopia” (od greckiego „skopeo” czyli „patrzę”).Obecnie gastroskopia jest jednym z efektywnych metod o charakterze zarówno diagnostycznym jak i leczniczym.

Charakterystyka gastroskopii

Historia endoskopii sięga końca IX wieku. Wtedy to polski uczony profesor Mikulicz po raz pierwszy obejrzał wnętrze żołądka człowieka.Początkowo było bolesne badanie ze względu na to iż było ono wykonywane za pomocą sztywnej metalowej rury wprowadzane do żołądka poprzez przełyk. Ze względu na to iż rura była sztywna trudno było również ocenić trudniej dostępne okolice żołądka. Technika gastroskopii rozwinęła się dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku kiedy to wprowadzono światłowody – giętkie cienkie włókna szklane posiadające zdolność przesyłania światła. Gastroskop jest zbudowany z wiązki światłowodów mieszonych w giętkim tworzywie o długości około 100 cm m oraz średnicy od 7 do 12 mm. Na końcu gastroskopu widać kilka otworów – oświetlacze, obiektyw mikrokamery, kanały robocze – jeden z narzędziem w postaci pętli do usuwania polipów, tamowania krwawienia drugie z haczykowatymi nożykami do drobnych zabiegów mikrochirurgicznych. W gastroskopie znajduje się również kanał do napełniania żołądka powietrzem w celu poprawienia widoczności. Narzędzia w kanałach roboczych można wymieniać w zależności od potrzeb np. zamontować aplikatory do zakładania stenów, można wpuścić też promienie lasera do celów mikrochirurgii.

Gastroskop jest narzędziem wodoszczelnym i całkowicie hermetycznym co uniemożliwia przedostanie się treści żołądkowych i mikroorganizmów do jego wnętrza. Po każdym badaniu gastroskop myje się w płynach odkażających likwidujących wszelkie drobnoustroje , wirusy zapalenia wątroby i HIV. Najczęściej stosowanym środkiem dezynfekującym w Polsce jest aldehyd glutarowy. Niektóre pracownie wyposażone są w myjnie automatyczne i ultradźwiękowe, Są to jednak bardzo drogie sprzęty i większość pracowni stosuje kąpiel dezynfekującą . Bez względu na rodzaj dezynfekcji najważniejsze jest przestrzeganie zaleconych czasów moczenia sprzętu w kąpielach oraz stosowanie świeżych i markowych środków chemicznych. Dlatego też ważne jest wykonywanie badania w renomowanych klinikach posiadających certyfikaty, gdzie badania są wykonywane przez lekarzy z kwalifikacjami.

Dzięki giętkości tych instrumentów można przeprowadzać dokładną ocenę wszystkich okolic żołądka i większa część dwunastnicy. Obecnie endoskopia jest jednym z efektywnych metod o charakterze zarówno diagnostycznym jak i leczniczym.

Korzyści wynikające z gastroskopii

Gastroskopia jest czułym badaniem, dzięki któremu można łatwiej rozpoznać występowanie stanów zapalnych, wrzodów, guzów występujących w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Badanie gastroskopii umożliwia wykrycie nowotworu w jego wczesnej fazie rozwoju. W tym celu pobiera się wycinek czyli przeprowadza się biopsję. Pobrane próbki są wysyłane do badania histopatologicznego. Dodatkowo można również wykryć infekcję żołądka bakterią Helicobacter pylori.

Gastroskopia służy nie tylko ocenie stanu narządów górnego odcinak pokarmowego ale również za pomocą tego badania można wykonać szereg zabiegów np. usunąć polipy, połknięte ciała obce albo zatamować krwawienie, przeszyć zwężenia przewodu pokarmowego. Połączenie techniki endoskopowej oraz rentgenowskiej umożliwia uwidocznienie dróg żółciowych i usuwanie z nich kamieni.

Najczęstszymi celami badania są cele diagnostyczne mające na celu rozpoznanie chorób przewodu pokarmowego takich jak:

• choroby wrzodwe żołądka i dwunastnicy,
• choroby bakteryjne,
• choroby refluksowej żołądkowo-przełykowej,
• zapalenia błony śluzowej przełyku, żołądka, dwunastnicy,
• choroby wirusowych,
• choroby grzybiczych,
• zmian spowodowanych działaniem czynników chemicznych: kwasów i zasad, żółci, niektórych leków (sole żelaza i potasu) oraz czynników fizycznych – np. zmian popromiennych,
• poszukiwanie przyczyny niedokrwistości,
• poszukiwanie miejsca krwawienia,
• wykluczenie łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych,
• ocena zaawansowania zmian chorobowych.

W przypadku wykorzystywania gastroskopii do celu leczniczych wykorzystuje się to badanie do:

• tamowanie krwawień,
• usuwanie ciał obcych , które zostały połknięte lub pozostały po zabiegu operacyjnym, np. nici chirurgiczne,
• usuwanie polipów (polipektomia),
• usuwanie zmian płaskich (mucosectomia),
• opaskowanie i obliteracja żylaków przełyku,
• poszerzanie zwężeń,
• zamykanie przetok,
• wytwarzanie przetok odżywczych (przezskórna endoskopowa gastrostomia – PEG - percutaneous endoscopic gastrostomy) u osób nie mogących odżywiać się samodzielnie (np. guzy przełyku).

Wskazania do gastroskopii

Gastroskopia jest wykonywana w celu oceny górnego odcinka przewodu pokarmowego: błony śluzowej, przełyku, żołądka i dwunastnicy. Badanie to jest wykonywane w przypadku występowania:

• dolegliwości bólowych w górnej części jamy brzusznej,
• nudności i wymiotów,
• zaburzeń połkania,
• zgagi,
• pieczenia w przełyku,
• krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
• utarty masy ciała,
• anemii,

Badanie te wykorzystuje się również w przypadku kontroli po operacjach chirurgicznych.
Gastroskopia u dzieci może zostać wykonana w przypadku kiedy występują:

• niedostatecznie przyrosty wzrostu i masy ciała,
• objawy nieuzasadnionego niepokoju i drażliwości u niemowląt i małych dzieci.

Przeciwwskazania do gastroskopii

Najczęstszym przeciwwskazaniem do badania gastroskopii jest brak współpracy między pacjentem i lekarzem. Brak współpracy może spowodować urazy u pacjenta lub uszkodzenie sprzętu medycznego. Innymi przeciwwskazaniami są:

• ataki astmy,
• poparzenia przełyku,
• choroba wieńcowa,
• tętniak aorty,
• perforacja wrzodu żołądka,
• niestabilny stan chorego,
• przebyte zapalenia wsierdzia (do roku od zachorowania),
• w przypadku gastroskopii przeznosowej przeciwwskazaniem jest skrzywienie przegrody nosowej
  zaburzenia kzrepliwości krwi.

Przed zabiegiem gastroskopii

Gastroskopia przygotowanie do badania:
W celu uzyskania wiarygodnych wyników gastroskopii żołądek musi być pusty. Dlatego też 8h przed badaniem pacjent nie powinien pić, ani jeść. Nie należy żuć gumy ani palić papierosów.

Jeżeli pacjent był szczepiony należy okazać dowód szczepień WZW lub i wynik badania HBS.

Jeżeli pacjent bierze przewlekłe leki obniżające krzepliwość, należy okazać wynik INR ważny 7 dni.

Jeżeli badanie jest zaplanowane na godziny popołudniowe można zjeść lekko strawne śniadanie. Należy jednak pamiętać aby nie pić minimum 6 godzin przed badaniem.

Jeżeli pacjent przyjmuje stale leki z powodu nadciśnienia tętniczego lub choroby niedokrwiennej serca, to powinien je zażyć wcześnie rano i popić niewielką ilością wody.

Badanie gastroskopii wielu pacjentom kojarzy się z czymś nieprzyjemnym i bolesnym. Nie jest ona jednak bolesna, ale może czasami być nieprzyjemna. Pacjent w trakcie badania może odczuwać nieprzyjemne doznania np. odruchy wymiotne, kaszel czy odbijanie. Można je osłabić poprzez głębokie i miarowe oddychanie.

Rodzaj znieczulenia podczas gastroskopii

Badanie gastroskopii najczęściej jest przeprowadzane w znieczuleniu miejscowym. Przed zabiegam gastroskopii wykonywanej przez gardło znieczulane jest gardło środkiem znieczulającym w sprayu.
W przypadku gastroskopii nosowej znieczulany jest nos.

Czasami w uzasadnionych przypadkach jest podawany dożylnie środek uspakajający. Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym możne być wykonana jeżeli są do tego wskazania. Wiąże się to jednak z dodatkowym ryzykiem medycznym oraz zwiększa koszty badania.

Jak przebiega zabieg gastroskopii?

Gastroskop może być wprowadzany albo przez gardło albo przez nos. Pacjenci preferują gastroskopie nosową gdyż nie wywołuje ona odruchów wymiotnych, które czasami pojawiają się przy gastroskopii wykonywanej przez gardło.

Gastroskopia gardłowa
Podczas badania pacjent w przypadku znieczulenia miejscowego najczęściej leży na lewym boku, górna część ciała jest lekko uniesiona. W przypadku zastosowania znieczulenia ogólnego pacjent leży na wznak.
Osoby z protezami zębowymi są proszone o ich wyjęcie. Gardło zostanie miejscowo znieczulone za pomocą lignocainy w aerozolu . Po znieczuleniu pacjent otrzymuje plastikowy ustnik, który musi zagryźć. Przez ten ustnik będzie wprowadzany przez gardło do żołądka endoskop. W momencie wprowadzenia endoskopu przez gardło pacjent musi przełknąć ślinę co ułatwi wprowadzenie endoskopu do przełyku. Jest to właśnie ten najmniej przyjemny moment, wtedy pacjent odczuwa duszności i może się krztusić. Moment ten trwa jednak kilka sekund. Wprowadzony gastroskop nie przeszkadza w oddychaniu. Od momentu wprowadzenia endoskopu do przełyku lekarz rozpoczyna badanie oglądając dokładnie ściany przełyku i przesuwając endoskop w dół w stronę żołądka przez wypust, do żołądka i dalej przez odźwiernik do dwunastnicy.

Animacja prezentująca przebieg gastroskopii gardłowej.

 

Gastroskopia nosowa
Postęp technologiczny umożliwił budowę ultracieńkich endoskopów około 5,9 mm. Dzięki którym można wprowadzać endoskop przez nos. Ta metoda jest dużo przyjemniejsza niż gastroskopia gardłowa gdyż eliminuje odruch wymiotne. Jest możliwe dzięki ominięciu jamy ustnej podczas badania przez nos Dodatkowo ten sposób gastroskopii umożliwia kontakt z pacjentem, gdyż podczas całego badania może swobodnie mówić. Dzięki temu na bieżąco pacjent może informować lekarza o niepokojących objawach. Gastroskopia przez nos trwa znacznie dłużej gdyż wymaga staranniejszego znieczulenia przewodu nosowego. Gastroskopii nosowej nie da się przeprowadzić u osób ze skrzywioną przegrodą nosa lub zwężonym przewodem nosowym.
Jeżeli badanie wymaga pobrania wycinków do badania histopatologicznego odbywa się to przez specjalnie kleszczyki umieszczone w końcówce gastroskopu. Podczas pobierania wycinków pacjent zazwyczaj nic nie czuje, czasami jednak pacjenci mogą odczuć lekkie uszczypnięcie.

---

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

---

Jeżeli badanie prowadzone jest w kierunku wykrycia bakterii Helicobacter pylori wówczas pobierane są wycinki do tzw. testu ureazowego. w tym celu pobierane są dwa wycinki błony śluzowej żołądka które są następnie umieszczane na specjalnej bibułce. Bibuła jest nasączona roztworem mocznika. jeżeli występuje bateriia wówczas mocznik rozkłada sie do amoniaku. Podnosi to poziom Ph w roztworze i wtedy bibuła zmienia kolor. Im bardziej purpurowy kolor bibuły tym silniejsze jest zakażenie baterią Helicobacter pylori.

Czas badania zwykle trwa kilka minut. Po przeprowadzonej gastroskopii sprzęt jest specjalnie dezynfekowany

Czas i przebieg rekonwalescencji po gastroskopii

Z powodu miejscowego znieczulenia można odczuwać odrętwienie jamy ustnej. Po badaniu mogą się pojawić trudności w połykaniu, lekka chrypka lub wzdęcia. Są to objawy które ustępują samoistnie po kilku godzinach. Bezpośrednio po badaniu pacjent odczuwa wzdęcie. Jest to spowodowane wdmuchanym do żołądka powietrzem podczas badania.

Efekty po gastroskopii

Celem gastroskopii jest albo zdiagnozowanie przyczyn występujących dolegliwości lub też ich usunięcie. W przypadku celów diagnostycznych dzięki gastroskopii można zdiagnozować następujące choroby:

• choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy,
• choroby bakteryjne,
• choroby refluksowej żołądkowo-przełykowej,
• zapalenia błony śluzowej przełyku, żołądka, dwunastnicy,
• choroby wirusowych,
• choroby grzybiczych,
• zmiany spowodowane działaniem czynników chemicznych: kwasów i zasad, żółci, niektórych leków (sole żelaza i potasu) oraz czynników fizycznych – np. zmian popromiennych,
• poszukiwanie przyczyny niedokrwistości,
• poszukiwanie miejsca krwawienia,
• wykluczenie łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych,
• ocena zaawansowania zmian chorobowych.

W przypadku wykorzystania gastroskopii do celów leczniczych, badanie to pozwala na usunięcie:

• krwawień,
• ciał obcych , które zostały połknięte lub pozostały po zabiegu operacyjnym, np. nici chirurgiczne,
• polipów (polipektomia),
• zmian płaskich (mucosectomia).

Gastroskopia pozwala również na:

• opaskowanie i obliteracja żylaków przełyku,
• poszerzanie zwężeń,
• zamykanie przetok,
• wytwarzanie przetok odżywczych (przezskórna endoskopowa gastrostomia – PEG - percutaneous endoscopic gastrostomy) u osób nie mogących odżywiać się samodzielnie (np. guzy przełyku).

Zalecenia po gastroskopii

Po wykonanym badaniu pacjent nie powinien jeść ani pić 2 godziny.

Można od razu wrócić do wykonywania swoich codziennych czynności.

Jeśli gastroskopię przeprowadzono w znieczuleniu ogólnym, to pacjent powinien poprosić kogoś z bliskich o pomoc w powrocie do domu. W tym dniu pacjent nie może prowadzić samochodu.

---

Porozmawiaj z pacjentami na temat Gastroskopia

---

Wynik badania histopatologicznego pobranych wycinków będzie gotowy do odbioru po około 14 dniach.

Jeżeli w ciągu kilku godzin po zabiegu pojawią się silne bóle jamy brzusznej albo czarny stolec należy bezzwłocznie poinformować o tym lekarza.

Jak uniknąć powikłań gastroskopii?

Po pierwsze w celu uniknięcia powikłań należy pamiętać, aby przed badaniem zgłosić lekarzowi obecność wszelkich chorób. W szczególności chorób serca, zaburzeń rytmu serca, chorób układu oddechowego.
Po drugie należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza po wykonanym zabiegu.

Możliwe powikłania - gastroskopii

Badanie gastroskopii jest zabiegiem bezpiecznym i rzadko występują powikłania. Bardzo rzadko mogą się pojawić infekcje typu zapalenie wsierdzia lub ropień gardłowy. Niekiedy może też dojść do krwawienia, głównie w przypadku pobrania wycinków..
W przypadku gastroskopii nosowej może pojawić się krwawienie z błony śluzowej nosa. Krwawienie to występuje dość rzadko i najczęściej występuje z małym nasileniem, ustępuje samoistnie. W sytuacjach wyjątkowych niezbędna będzie kontrola laryngologiczna.
Z lekarzem należy skontaktować się w momencie wystąpienia następujących objawów:

• narastający ból gardła,
• gorączka powyżej 38 stopni,
• nasilający się brak apetytu,
• nudności wymioty,
• dreszcze,
• ból w klatce piersiowej,
• krwawienie z odbytu w dużej ilości,
• narastające kłopoty z przełykaniem.

Polecane zabiegi dodatkowe – gastroskopii

Badanie gastroskopii pozwala na zdiagnozowanie chorób i wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Wyniki badania wskażą lekarzowi sposoby postępowania w dalszym leczeniu pacjenta.

Gastroskopia w ramach NFZ

Gastroskopia jest zabiegiem refundowanym przez NFZ

Ile kosztuje gastroskopia prywatnie?

Gastroskopię można wykonać prywatnie. Koszt w zależności od miejscowości i gabinetu wynosi od 200 zł