Resekcja wierzchołka korzenia

Resekcja wierzchołka korzenia polega  na chirurgicznym odcięciu wyłącznie wierzchołka korzenia o długości ok.3 mm w przypadkach, w których leczenie zęba nie powiodło się innymi metodami.

Resekcja wierzchołka korzenia zęba- charakterystyka

W anatomii każdego zęba możemy wyróżnić trzy główne elementy składowe: koronę, szyjkę i korzeń. Wierzchołkiem korzenia (apex dentis) nazywamy część korzenia najgłębiej położoną w kości, w której znajduje się otwór wierzchołkowy. Przez niego właśnie do zęba wnikają naczynia krwionośne i limfatyczne oraz gałązki nerwu. Zabieg resekcji wierzchołka korzenia polega na chirurgicznym odcięciu wyłącznie wierzchołka korzenia o długości ok.3 mm w przypadkach, w których leczenie zęba nie powiodło się innymi metodami. Wykonuje się go głównie w zębach jednokorzeniowych.

Resekcja wierzchołka korzenia zęba- korzyści

Resekcja wierzchołka korzenia jest metodą leczenia, która pozwala na usunięcie przyczyny dolegliwości i jednoczesne pozostawienie w jamie ustnej własnego zęba pacjenta. Eliminuje lub długookresowo odracza konieczność ekstrakcji. Jeśli stan zęba na to pozwala, może on również zostać wykorzystany jako filar w pracy protetycznej.

Wskazania do wykonania zabiegu

Wskazaniami do resekcji wierzchołka korzenia są wszystkie zęby, które:

• posiadają zmianę zapalną (ziarniniak, torbiel, ropień, zapalenie kości) w okolicy wierzchołka korzenia o średnicy ok. 10 mm, których wielkość nie przekracza ⅓ przywierzchołkowej długości korzenia i których wcześniejsze próby leczenia innymi metodami nie przyniosły efektu,
• w wyniku powikłań po leczeniu kanałowym dają dolegliwości bólowe i ponowne leczenie kanałowe (reendo) nie przyniosło efektu lub nie jest możliwe np. przepchnięcie materiału wypełniającego kanał korzeniowy, złamane narzędzie kanałowe, niedrożność kanału, perforacja kanału korzeniowego,
• w których doszło do złamania z przemieszczeniem ⅓ przywierzchołkowej części korzenia.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Przeciwwskazaniami do resekcji wierzchołka korzenia są:

• zmiana zapalna, której wielkość przekracza ⅓ przywierzchołkowej części korzenia,
• kość otaczająca ząb, w której dochodzi do jej zaniku pionowego lub poziomego w przebiegu chorób przyzębia ("paradontozy”),
• złamanie podłużne zęba,
• zmiany zapalne w obrębie ozębnej,
• zęby mleczne.

Oprócz przeciwwskazań miejscowych do resekcji wierzchołka korzenia istnieją przeciwwskazania ogólne tj.: choroby w wyniku których dochodzi do zaburzeń krzepnięcia krwi, niewyrównana cukrzyca, niewyrównane nadciśnienie, nieleczona choroba tarczycy. Dlatego też istotne jest poinformowanie lekarza o chorobach ogólnoustrojowych i przyjmowanych lekach, w szczególności leków rozrzedzających krew (leki przeciwpłytkowe i antyagregacyjne np. duże dawki kwasu acetylosalicylowego – Polocard, Aspiryna, leki będące antagonistami wit. K – warfaryna, acenokumarol) i leków na osteoporozę. Czasami lekarz stomatolog może poprosić o konsultacje lekarza prowadzącego lub rodzinnego.

Przed zabiegiem

Lekarz przed zabiegiem powinien zlecić wykonanie aktualnego zdjęcia rtg - zdjęcie zębowe (zdjęcie rentgenowskie pojedynczego zęba), pantomogram (zdjęcie obu szczęk) lub badanie CBCT (tomografia 3D twarzoczaszki). W przypadku występowania chorób ogólnoustrojowych lekarz może zlecić badania dodatkowe np. morfologię, pomiary ciśnienia, badania poziomu glukozy.

Przed zabiegiem lub czasem w jego trakcie ząb poddawany resekcji wierzchołka korzenia leczy się kanałowo (endodontycznie), o ile wcześniej takiego leczenia nie przeprowadzono.

Zabieg resekcji wierzchołka korzenia nie wymaga specjalnego przygotowania przez pacjenta. U niektórych leczonych czasami lekarz może zalecić przyjęcie antybiotyku tuż przed zabiegiem. Warto jednak spożyć posiłek przed, gdyż możliwy dyskomfort po zabiegu może utrudnić jedzenie.

Rodzaj znieczulenia

Resekcja wierzchołka korzenia przebiega w znieczuleniu miejscowym i ma charakter znieczulenia przewodowego. Stosowane są takie same środki znieczulające, których używa się przy prostych zabiegach stomatologicznych np. przy założeniu wypełnienia. Przez cały zabieg pacjent jest przytomny i świadomy wykonywanych czynności, ale nie czuje bólu. Czas działania znieczulenia wynosi średnio dwie godziny.

Jak przebiega zabieg?

Zabieg resekcji wierzchołka korzenia rozpoczyna się od podania znieczulenia. Następnie lekarz nacina błonę śluzową i odwarstwia okostną - błonę otaczającą kość. Po dotarciu do kości przy użyciu wiertarki kostnej lub dłuta usuwa kość (osteotomia), aby dotrzeć do wierzchołka korzenia. Operator musi wykonać okienko kostne o średnicy minimalnej 4 mm. Kiedy wierzchołek korzenia jest odsłonięty lekarz usuwa narzędziami zmianę zapalną (jeśli to właśnie ona jest przyczyną zabiegu) po czym odcina pod skosem ok. ⅓ wierzchołka korzenia, ok. 3 mm.

---

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

---

Następnie dopełnia kanał korzeniowy materiałem wypełniającym od strony wierzchołka (wypełnienie wsteczne). Lekarz może użyć takich materiałów jak: MTA, EBA, glassjonomer, amalgamat, kompozyt. Najczęściej zalecanym preparatem do wypełnienia wstecznego jest MTA ze względu na jego nieszkodliwość dla tkanek człowieka oraz właściwości przyspieszające gojenie. Jednak o wyborze materiału zadecyduje lekarz po ocenie warunków panujących w obszarze zabiegowym.

W dalszym etapie jeśli to konieczne operator wyrównuje ostre brzegi kostne. Wykorzystuje do tego wiertarkę kostną lub specjalne narzędzie tzw. obgryzacz kostny. Następnie zszywa ranę (od kilku do kilkunastu szwów) i zabieg kończy się. Często wskazane jest wyłącznie zęba ze zgryzu. Dla pacjenta oznacza to, że ząb zostaje delikatnie oszlifowany w taki sposób, aby w trakcie złączania zębów górnych i dolnych nie kontaktował się z zębem przeciwstawnym. Ma to na celu odciążenie osłabionego zęba w procesie żucia.

Po okresie rekonwalescencji ząb ponownie zostaje włączony do zgryzu poprzez odbudowę kompozytową. Cały zabieg resekcji wierzchołka korzenia trwa średnio, w zależności od złożoności przypadku, od 1 do 2 godzin.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Rekonwalescencja trwa od kilku dni do ponad tygodnia. Delikatne sączenie się krwi z rany przez okres około 24 godzin jest normalne i nie powinno niepokoić. Nie wymaga się od pacjenta stosowania szczególnych zabiegów, chyba że lekarz zaleci inaczej. Czasami konieczne jest przyjmowanie antybiotyku. W przypadku kuracji antybiotykowej warto sięgnąć po preparaty probiotykowe ze względu na możliwość wywołania przez antybiotyk zaburzeń jelitowych (biegunka). Przez kilka dni może występować obrzęk operowanego miejsca, a także bolesność. Ponadto w okolicy operowanej jamy ustnej lub na skórze twarzy pojawić się może krwawy wylew (siniak), który wchłania się samoistnie po kilku dniach. Lekarz po zabiegu resekcji wierzchołka korzenia może przepisać pacjentowi leki przeciwbólowe dostępne na receptę. Po ok. 7 dniach wymagana jest wizyta kontrolna i usunięcie szwów. Często lekarz zleca wykonanie kontrolnego zdjęcia RTG.

Efekty po zabiegu

Dzięki zabiegowi resekcji wierzchołka korzenia ząb pozostaje w jamie ustnej pacjenta, a także usuwana jest przyczyna dolegliwości. Ząb po zabiegu pozbawiony będzie gałązek nerwów oraz naczyń i będzie zębem „martwym”. W przypadku zastosowania materiału kostnego operowana okolica będzie wzmocniona i proces gojenia będzie następował szybciej.

---

Porozmawiaj z pacjentami na temat Resekcja wierzchołka korzenia

---

Zalecenia po zabiegu

Po zabiegu zaleca się przez okres ok. 2 dni przyjmowanie rozdrobnionych pokarmów o letniej temperaturze. Bezwzględnie konieczne jest odstawienie używek na minimum 7 dni. Kawa, alkohol czy tytoń mogą powodować utrudnione gojenie i prowadzić do powikłań w leczeniu.

Bezpośrednio po zabiegu zalecany jest ucisk miejsca operowanego – sterylnym gazikiem przez ok. 20 min – oraz zimne okłady (przez ok. 3 godziny w dniu zabiegu) w celu ograniczenia obrzęku. Należy pamiętać, że schłodzone przedmioty (lód, chłodziki) należy przykładać do skóry owinięte np. w ręcznik, aby nie podrażnić skóry. Warto również w dniu zabiegu zrezygnować z pracy.

W kolejnych dobach po zabiegu możliwe jest normalne uczęszczanie do pracy. Zalecane jest również ograniczenie nadmiernego wysiłku fizycznego przez okres kilku dni. Do czasu zdjęcia szwów pacjent nie powinien szczotkować operowanej okolicy. Pozostałe zęby można myć normalnie. Warto stosować płukanki lecznicze zawierające w swoim składzie chlorheksydynę (2 razy dziennie przez okres maksymalnie dwóch tygodni), pamiętając jednak, aby czynność płukania nie była zbyt intensywna, ażeby nie doszło do zerwania szwów.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Ząb po prawidłowo przeprowadzonym zabiegu resekcji wierzchołka korzenia i bez wystąpienia powikłań będzie służył pacjentowi od kilku do kilkunastu lat.

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Pacjent, aby uniknąć powikłań po zabiegu powinien bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza stomatologa. Mimo towarzyszącego bólu i dyskomfortu nie należy odstępować od czynności higienicznych jamy ustnej.

Możliwe powikłania po zabiegu

Powikłania, które mogą powstać w wyniku resekcji wierzchołka korzenia to:

• uszkodzenie nerwu, porażenie nerwu, uczucie mrowienia (zęby górne i dolne),
• otwarcie zatoki szczękowej, lub wtłoczenie fragmentu korzenia do zatoki, (zęby górne),
• uszkodzenie zęba sąsiedniego,
• wypadnięcie zęba, w którym wykonywana jest resekcja,
• wznowa stanu zapalnego,
• zakażenie rany pozabiegowej,
• nadmierne krwawienie w trakcie zabiegu lub w niedługim czasie po nim.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Jeśli lekarz stomatolog nie zaleci zabiegów dodatkowych pacjenci na własną rękę nie powinni wykonywać żadnych dodatkowych czynności.

lek. dent. Krzysztof Aloksa
Magister zdrowia publicznego, Szczecin

Bibliografia:
Podstawy chirurgii stomatologicznej, M. Dominiak, J. Zapała, T. Gedrange, Wyd. Elsevier&Partner, Wrocław 2013, wyd. 2; Chirurgia stomoatologiczna w gabinetach ogólnodentystycznych, K.R.Koerner, Wyd. Elsevier&Partner, Wrocław 2009, wyd. 1; Chirurgia szczękowo-twarzowa, S. Bartkowski, Wyd. AGES, Kraków 1996, wyd. 3