Leczenie hemoroidów (żylaki odbytu)

Żylaki odbytu (hemoroidy)- charakterystyka

Żylakami odbytu nazywa się poszerzone, nieprawidłowe naczynia żylne zlokalizowane w okolicy odbytu. Potocznie często określa się je hemoroidami, jednakże takie określenie tak naprawdę nie jest do końca prawidłowe. Hemoroidy posiada bowiem każdy człowiek – tak się bowiem określa naczynia żylne okolicy odbytu, które są strukturami w pełni fizjologicznymi i pełniącymi bardzo istotne funkcje, zaangażowane są one m.in. w kontrolowanie wydalania stolca. Problem pojawia się dopiero wtedy, kiedy naczynia te się poszerzają i dochodzi do rozwoju choroby hemoroidalnej, czyli do żylaków odbytu.

Przyczyn choroby hemoroidalnej wyróżnia się wiele. Schorzenie może wystąpić w związku z częstym, silnym parciem na stolec, co występować może u osób, które spożywają małe ilości błonnika i przez to mają tendencje do zaparć. Sprzyjać żylakom odbytu mogą również ciąża i siedzący tryb życia. Problem jest zdecydowanie częstszy, niż można by tylko przypuszczać – statystyki przekonują bowiem, że nawet połowa ludzi na świecie na jakimś etapie swojego życia doświadcza dolegliwości związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem naczyń żylnych okolicy odbytu. Żylakom odbytu można jednak zapobiegać, i to w dość prosty sposób. Pacjentom można polecić zwiększenie stopnia podejmowanej aktywności ruchowej czy stosowanie diety zapobiegającej występowaniu zaparć. Czasami jednak opisywany problem po prostu się pojawia – co może wtedy zrobić taki pacjent?

Część pacjentów z różnych względów (chociażby w związku z odczuwaniem wstydu) boryka się z chorobą hemoroidalną, a mimo tego osoby takie unikają odwiedzenia gabinetu lekarskiego. Pewne skrępowanie może być nawet zrozumiałe, warto jednak zauważyć, że dolegliwości związane z żylakami odbytu (takie jak np. krwawienia czy poczucie znacznego, częstego dyskomfortu ze strony tej okolicy ciała) bywają naprawdę uciążliwe, a możliwe jest przecież zlikwidowanie ich obecności poprzez wizytę u lekarza i podjęcie leczenia choroby hemoroidalnej. Warto tutaj jeszcze wspomnieć, że pojawienie się takiego objawu, jak krwawienie z odbytu, bezwzględnie powinno skierować doświadczającego go pacjenta do lekarza – przyczyną takiej dolegliwości mogą być przecież zarówno (przynajmniej pozornie) niegroźne żylaki odbytu, jak i zagrażający życiu pacjentów nowotwór przewodu pokarmowego.

W przypadku pacjentów, którzy obawiają się przebycia jakichś zabiegów, możliwe jest ich uspokojenie – czasami stosowanie leczenia zabiegowego nie jest konieczne, może się bowiem okazać, że (przynajmniej początkowo) możliwe będzie wdrożenie leczenia zachowawczego.

Przed przystąpieniem do opisu metod leczenia żylaków odbytu konieczne jest jeszcze wspomnienie o klasyfikacji choroby hemoroidalnej. Wybór terapii uzależniony jest bowiem m.in. od stopnia zaawansowania schorzenia u pacjenta.

Obowiązującą klasyfikacją jest czterostopniowa skala Parksa, która przedstawia się następująco:

• stopień I: pacjent posiada poszerzone naczynia żylne okolicy odbytu, jednak przez cały czas znajdują się one we wnętrzu odbytu – nie dochodzi do ich wydostawania się na zewnątrz,
• stopień II: dochodzi do przemieszczania się guzków krwawniczych na zewnątrz w czasie parcia na stolec, cofają się one jednak później samoistnie do wnętrza odbytu,
• stopień III: guzki krwawnicze przemieszczają się na zewnątrz podobnie jak w stopniu II, jednakże nie dochodzi tutaj do ich samoistnego cofania się - możliwe jest jednak ręczne wprowadzenie ich do wnętrza odbytu,
• stopień IV: żylaki odbytu przez cały czas znajdują się na zewnątrz, nie ma możliwości ich manualnego wprowadzenia do wnętrza odbytu.

W leczeniu żylaków odbytu wykorzystywane są, jak wspomniano już wcześniej, metody zachowawcze i zabiegowe. Postępowanie zachowawcze obejmuje m.in. zmianę diety na taką, która będzie zapobiegała zaparciom oraz korzystanie przez pacjenta z tzw. nasiadówek i z różnych leków w postaci czopków czy maści. Leczenie zachowawcze zdecydowanie może łagodzić związane z żylakami odbytu objawy, jednakże tą drogą nie jest możliwe doprowadzenie do cofnięcia się zmian chorobowych. Alternatywą dla postępowania zachowawczego jest leczenie zabiegowe, które wdrażane jest wtedy, kiedy leczenie zachowawcze nie pozwala opanować dolegliwości związanych z chorobą hemoroidalną, ewentualnie może ono być zaproponowane pacjentowi od razu – dotyczy to szczególnie tych chorych, u których występujące guzki krwawnicze można zaklasyfikować do stopnia czwartego w skali Parksa.

W leczeniu zabiegowym żylaków odbytu wyróżnia się zarówno małoinwazyjne zabiegi, przeprowadzane w warunkach ambulatoryjnych (czyli niewymagające hospitalizacji), jak i procedury wymagające znieczulenia ogólnego i pozostania przez krótki okres w szpitalu. Chorobę hemoroidalną można bowiem leczyć zarówno poprzez opaskowanie żylaków odbytu, jak i dzięki zastosowaniu krioterapii czy drogą koagulacji hemoroidów podczerwienią lub poprzez skleroterapię poszerzonych naczyń żylnych. Żylaki odbytu można również usuwać chirurgicznie.

Żylaki odbytu (hemoroidy)- korzyści

Zaletą leczenia zabiegowego jest przede wszystkim to, że jego celem jest usunięcie poszerzonych naczyń żylnych odbytu. Dzięki przebyciu którejś z dostępnych procedur możliwe jest trwałe usunięcie żylaków odbytu, prowadzące do zniesienia dręczących pacjentów nieprzyjemnych dolegliwości.

Wskazania do wykonania zabiegu

Zabiegowe leczenie żylaków odbytu może być przeprowadzane dopiero po pewnym czasie od rozpoznania u pacjenta choroby hemoroidalnej (dotyczy to osób, u których postępowanie zachowawcze nie przynosi rezultatów lub u których mimo takiego leczenia schorzenie wciąż postępuje), jak i może być proponowane choremu od razu po postawieniu rozpoznania. Postępowanie uzależnione jest tutaj przede wszystkim od tego, jakie jest u pacjenta zaawansowanie żylaków odbytu w momencie ich rozpoznania. Leczenie zabiegowe proponowane jest od razu tym chorym, u których istnieją żylaki odbytu w stopniu IV według Parksa. Zabiegi wykonywane są również u tych pacjentów, u których pomimo stosowania terapii zachowawczej nie udaje się uzyskać satysfakcjonującej poprawy w zakresie redukcji natężenia objawów schorzenia. Dolegliwości związane z chorobą hemoroidalną nierzadko mają uciążliwy charakter i mogą nimi być:

• uczucie pieczenia i świąd okolicy odbytu,
• krwawienia z okolic odbytu,
• znaczny dyskomfort.

Same żylaki odbytu nie bolą, dolegliwości bólowe mogą pojawiać się jednak u pacjentów wtedy, kiedy w obrębie nieprawidłowo poszerzonych naczyń dojdzie do powstania zakrzepicy. W zależności od czasu, który minie od momentu wystąpienia bólu do zgłoszenia się pacjenta do lekarza, zakrzepica żylaków odbytu również może być wskazaniem do usunięcia zmienionych hemoroidów.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Metod zabiegowego leczenia choroby hemoroidalnej jest tyle, że zasadniczo zawsze można wybrać którąś z nich i przeprowadzić jakiś zabieg u chorego. Przeciwwskazaniem do leczenia zmienionych hemoroidów może być ogólny zły stan zdrowia pacjenta (co może być związane np. z nieunormowanym przebiegiem zaburzeń metabolicznych związanych z cukrzycą czy też zaburzeń hormonalnych wynikających z niewłaściwego funkcjonowania tarczycy). Ewentualne ograniczenia mogą być również związane ze znieczuleniem, np. u pacjentów w bardzo podeszłym wieku i z licznymi schorzeniami mogą istnieć przeszkody co do możliwości wprowadzenia ich w stan znieczulenia ogólnego i wtedy chirurgiczna resekcja hemoroidów rzeczywiście może być przeciwwskazana, aczkolwiek u takiego pacjenta przeprowadzić można inne zabiegi, które wykonywane są w znieczuleniu miejscowym.

Przed zabiegiem

Przed zabiegiem odbywa się konsultacja, podczas której przeprowadzane jest dokładne badanie pacjenta z chorobą hemoroidalną. Stopień zaawansowania choroby oceniany jest przede wszystkim według opisywanej wyżej skali Parksa, co umożliwia wybranie odpowiedniej dla danego pacjenta metody leczenia żylaków odbytu. Ogólnie procedury mniej inwazyjne, takie jak skleroterapia czy opaskowanie żylaków odbytu, przeprowadza się głównie w przypadku żylaków odbytu w II i w III stopniu zaawansowania, a także u pacjentów z I stopniem zaawansowania schorzenia, u których żylaki odbytu powodują znaczne dolegliwości. W sytuacji, kiedy schorzenie jest znacznie zaawansowane i zmiany klasyfikowane są jako IV stopień w skali Parksa, stosowane jest zazwyczaj chirurgiczne usunięcie żylaków odbytu.

Po wybraniu metody leczenia dostosowanej do potrzeb chorego możliwe staje się ustalenie terminu zabiegu oraz wydanie pacjentowi zaleceń dotyczących tego, jak ma się do niego przygotować. W przypadku procedur przeprowadzanych ambulatoryjnie przygotowania nie muszą być znaczne, zwykle wystarczające jest to, by zgłaszający się do lekarza pacjent po prostu był po wypróżnieniu. W sytuacji, kiedy planowane jest chirurgiczne usunięcie hemoroidów, przed wykonaniem operacji konieczne jest natomiast wykonanie lewatywy. Jeżeli pacjent ma być wprowadzany w stan znieczulenia ogólnego, istnieje konieczność zgłoszenia się do szpitala na czczo – ostatni posiłek powinno się spożyć najpóźniej około 8 godzin przed zabiegiem.

Rodzaj znieczulenia

W przypadku zabiegów mniej inwazyjnych, takich jak np. opaskowanie żylaków odbytu, znieczulenie nie zawsze musi być konieczne – aby jednak zlikwidować ryzyko dyskomfortu u pacjenta, stosuje się zwykle znieczulenie miejscowe. Alternatywą dla tej opcji znieczulenia jest znieczulenie ogólne, które to wykorzystywane jest głównie w przypadku chirurgicznej resekcji żylaków odbytu.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

Leczenie hemoroidów przebiega różnie – wszystko uzależnione jest od wybranej techniki zabiegowej. Do opaskowania żylaków odbytu wykorzystywany jest anoskop, który pozwala odpowiednio uwidocznić poddawane zabiegowi tkanki. Następnie wybierane jest zmienione naczynie żylne, na które zakładana jest specjalna opaska – prowadzi to do zamknięcia danego żylaka odbytu, a po kilku dniach (na skutek procesów martwiczych) do jego zniknięcia z okolicy odbytu.

Podczas zabiegów koagulacji hemoroidów podczerwienią zmienione naczynie poddawane jest działaniu promieniowaniu, którego skutkiem jest powstanie zmiany o charakterze przypominającym owrzodzenie – generowanie takowego ma na celu doprowadzenie do zwłóknienia żylaka odbytu.

Skleroterapia żylaków odbytu jest z kolei procedurą, podczas której do światła naczynia żylnego wstrzykiwane są substancje, które ostatecznie doprowadzają do zablokowania dopływu krwi do żylaka. Wymienione powyżej zabiegi stanowią procedury ambulatoryjne, do takowych zaliczyć można także krioterapię żylaków odbytu (oddziaływanie na zmienione struktury przy pomocy zimna) oraz usuwanie ich przy użyciu lasera. Zabiegi te przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym, zajmuje zwykle kilkanaście do kilkudziesięciu minut, a po ich przebyciu tego samego dnia pacjent może wrócić do domu.

Zdecydowanie bardziej inwazyjne są procedury chirurgicznego usuwania żylaków odbytu. Przeprowadzane są one zwykle w znieczuleniu ogólnym. Podczas hemoroidektomii zmienione naczynia żylne okolicy odbytu podlegają usunięciu, pozostałości struktur żylnych są natomiast podwiązywane. Tego typu zabiegi zajmują zwykle około godziny, po ich przebyciu może być wymagana krótka (zwykle 1-3. dobowa) hospitalizacja.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Rekonwalescencja po zabiegowym leczeniu żylaków odbytu nie trwa długo – zazwyczaj powrót do poziomu aktywności takiego, jak przed przebyciem zabiegu, możliwy jest już w ciągu kilku dni po przebyciu leczenia. Przez pierwsze dni pacjenci mogą odczuwać pewne dolegliwości bólowe oraz dyskomfort w okolicy odbytu, jednakże zazwyczaj nie są one znacznego stopnia i nie upośledzają znacząco codziennego funkcjonowania.

Efekty po zabiegu

Uzyskiwane efekty zabiegowego leczenia hemoroidów zależne są od tego, jaką metodę wykorzystano u pacjenta. W przypadku opaskowania żylaków odbytu już bezpośrednio po zabiegu dochodzi do przerwania dopływu krwi do guzka martwiczego, przez co w ciągu kilku dni dochodzi do jego martwicy i zwłóknienia, a ostatecznie – po kilku dniach – pozostałości tego tworu odpadają. Podobny czas pojawiania się efektów dotyczy skleroterapii – po iniekcji środków zamykających światło naczynia procesy włóknienia toczą się przez kilka dni. W przypadku chirurgicznej resekcji hemoroidów po przebytej operacji zmienionych naczyń żylnych po prostu nie ma – są one bowiem w trakcie zabiegu usuwane.

Zalecenia po zabiegu

Pacjentom po zabiegowym leczeniu żylaków odbytu zaleca się przede wszystkim modyfikacje dietetyczne. Dieta powinna być bogata w błonnik – ten składnik pokarmowy znaleźć można w np. pełnoziarnistych produktach zbożowych, ale i w owocach czy w warzywach. Błonnik jest istotny z tego względu, że jego spożywanie zapobiega zaparciom i silnemu parciu na stolec, a takowe mogłyby być właśnie źródłem dolegliwości bólowych w okresie pozabiegowym. Wspominając o wypróżnianiu warto nadmienić, że po zabiegu pacjenci powinni unikać długiego przebywania w toalecie – defekacja powinna przebiegać w tym okresie jak najkrócej. Przez kilka pierwszych dni po zabiegu pacjenci powinni również unikać długich kąpieli w wannie.

Wśród leków, które mogą otrzymać pacjenci po zabiegowym leczeniu hemoroidów, wymienić można środki zmiękczające stolec i preparaty przeciwbólowe, a także maści łagodzące podrażnienia okolicy odbytu.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Efekty leczenia żylaków odbytu ogólnie są trwałe, schorzenie niestety może jednak nawracać. Dotyczy to szczególnie tych osób, u których stale (już po przebyciu leczenia zabiegowego) istnieją czynniki ryzyka choroby hemoroidalnej, takie jak np. siedzący tryb życia, otyłość czy zaparcia. Ryzyko nawrotu żylaków odbytu istnieje z tego względu, że usuwane są zmienione naczynia żylne, choroba może się później natomiast rozwinąć w pozostających strukturach, które – w momencie przeprowadzania zabiegu – były całkowicie prawidłowe.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Leczenie hemoroidów (żylaki odbytu)

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby zminimalizować u siebie ryzyko powikłań, najistotniejsze jest udanie się do dobrego specjalisty od leczenia chorób odbytu. Wystąpienie najpoważniejszych z możliwych komplikacji, takich jak np. nietrzymanie stolca, zależne jest przede wszystkim od tego, czy wybrany lekarz przeprowadzi zabieg w prawidłowy sposób. Innych problemów, takich jak zakażenie okolic poddawanych zabiegowi, można uniknąć dzięki stosowaniu przepisanych leków oraz poprzez dbałość o higienę okolicy odbytu. Przestrzeganie otrzymanych po zabiegu zaleceń również sprawia, że ryzyko wystąpienia komplikacji zabiegowego leczenia hemoroidów drastycznie spada.

Możliwe powikłania po zabiegu

Jak po każdej innej medycznej procedurze, również i po zabiegach leczenia żylaków odbytu mogą pojawiać się różne powikłania. Są one jednak zjawiskami rzadkimi i o ich wystąpieniu decydują przede wszystkim umiejętności lekarza – przebycie zabiegu przeprowadzonego przez doświadczonego specjalistę redukuje bowiem ryzyko wystąpienia różnych komplikacji.

Możliwymi powikłaniami zabiegowego leczenia żylaków odbytu są:

• zatrzymanie moczu,
• krwawienia z okolic odbytu,
• zakażenie operowanych tkanek,
• zwężenie odbytu,
• zaburzenia natury seksualnej,
• nietrzymanie stolca,
• uczucie dyskomfortu podczas defekacji.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Każdy z opisywanych zabiegów może służyć jako samodzielna i skuteczna metoda leczenia żylaków odbytu. Niektóre procedury, takie jak np. opaskowanie żylaków odbytu, mogą być podzielone na kilka sesji zabiegowych, podczas których zamykane będą kolejne żylaki odbytu.

Autor: lek. Tomasz Nęcki

Bibliografia:
A. Arezzo et al., Surgical management of hemorrhoids. State of the art. Ann. Ital. Chir., 2011; "Choroby wewnętrzne" na podstawie Interny Szczeklika pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, Robert A. Ganz, The Evaluation and Treatment of Hemorrhoids, Clin Gastroenterol Hepatol. 2013;11(6):593-603

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Żylaki odbytu (hemoroidy)