Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych

Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych- charakterystyka

Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych to jedna z najmniej inwazyjnych metod leczenia – związanych z przewlekłą niewydolnością żylną – poszerzonych naczyń żylnych. Zabieg bazuje na wprowadzeniu do światła patologicznie poszerzonego naczynia substancji, które doprowadzają najpierw do jego obkurczenia się, a ostatecznie do jego permanentnego zamknięcia.

Skletoterapia w leczeniu żylaków kończyn dolnych znajduje zastosowanie od dłuższego czasu, pierwsze tego rodzaju zabiegi zaczęto bowiem wykonywać już w latach 30. XX wieku. Podczas lat, które minęły od pojawienia się tej metody na rynku medycznym, była ona udoskonalana – podczas zabiegów stosowano chociażby coraz to nowocześniejsze środki obliterujące. Ostatecznie skleroterapia żylaków kończyn dolnych wciąż cieszy się uznaniem, ponieważ pozwala uzyskać zadowalające rezultaty przy dokonaniu niewielkiej ingerencji w obrębie tkanek.

Przyczyn występowania żylaków wyróżnia się co najmniej kilka. Duże znaczenie w rozwoju schorzenia mają obciążenia genetyczne – jeżeli w rodzinie pacjenta występowały żylaki, to ryzyko, że pojawią się one i u niego, jest stosunkowo duże. Żylakom kończyn dolnych sprzyjają również liczne ciąże, otyłość, palenie papierosów oraz nadmierne spożywanie alkoholu. Siedzący tryb życia stanowi kolejny z czynników, który zwiększa ryzyko pojawienia się na kończynach dolnych patologicznie poszerzonych naczyń żylnych.

Jak nietrudno się domyślić, zabieg obliteracji żylaków kończyn dolnych doprowadza do usunięcia żylaków, nie likwiduje on jednak (wspomnianych powyżej) przyczyn schorzenia. Część z czynników ryzyka pacjenci mogą zlikwidować sami – wspomnieć tutaj można chociażby o zrezygnowaniu z używek. Częstsze podejmowanie aktywności fizycznej oraz utrata nadmiernych kilogramów również sprawią, że ryzyko rozwoju żylaków zmaleje. Pewnych obciążeń pacjenci nie są jednak w stanie uniknąć – w tym przypadku mowa o wrodzonych predyspozycjach do żylaków. Osoby obarczone takowymi powinny bacznie zwracać uwagę na stan swoich nóg i w przypadku, gdy zauważą jakieś zmiany mogące być żylakami, kontaktować się z lekarzem. Im mniejsze żylaki będę podlegały leczeniu, tym większa szansa na osiągnięcie sukcesu.

Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych- korzyści

Skletoterapię żylaków kończyn dolnych polecić można tym pacjentom, którzy nie mogą sobie pozwolić na dłuższy okres rekonwalescencji – po zabiegu, który jest minimalnie inwazyjny, powrót do codziennych obowiązków jest możliwy w zasadzie od razu. Przeprowadzenie procedury jest możliwe nawet u chorych w podeszłym wieku, u których istnieją przeciwwskazania do zabiegów wykonywanych w znieczuleniu ogólnym. Dzięki temu, że substancje obliterujące wprowadzane są do światła zmienionych naczyń przy pomocy niewielkich igieł, po obliteracji żylaków kończyn dolnych na skórze nie pozostają widoczne blizny.

Wskazania do wykonania zabiegu

Obliteracja żylaków kończyn dolnych najczęściej wykonywana jest u osób posiadających tzw. pajączki naczyniowe (teleangiektazje). Innym wskazaniem do zabiegu jest obecność u pacjenta żylaków siatkowatych. Skorzystać z tej metody leczniczej mogą chorzy borykający się z żylakami nawrotowymi oraz ci, u których problemem towarzyszącym żylakom są krwawienia z poszerzonych naczyń żylnych czy też zmiany owrzodzeniowe.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Ze względu na to, że dokonywana podczas obliteracji żylaków kończyn dolnych ingerencja nie jest znaczna, istnieje stosunkowo niewiele przeciwwskazań do przeprowadzenia tego zabiegu. Jednym z głównych przeciwwskazań jest zbyt duża szerokość patologicznie poszerzonych naczyń. W przypadku żylaków mających szerokość przekraczającą 8 mm standardowo unika się skleroterapii, ponieważ istniałoby wtedy ryzyko przedostania się środka obliterującego poza obręb leczonej żyły.

Innymi przeciwwskazaniami do zabiegu są czynne zmiany skórne w miejscu, w którym miałaby być wykonywana iniekcja (np. ropień), zakrzepica żył głębokich nóg oraz stany krytycznego niedokrwienia kończyny dolnej. Skleroterapii żylaków kończyn dolnych nie można wykonywać również u tych pacjentów, którzy są uczuleni na wykorzystywane podczas zabiegu środki obliterujące.

Przed zabiegiem

Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu obliteracji żylaków kończyn dolnych odbywa się wizyta konsultacyjna, podczas której lekarz ocenia możliwość przeprowadzenia zabiegu, ale i wydaje zalecenia dotyczące tego, czego przed procedurą pacjent powinien unikać.

Zasadniczym celem konsultacji jest ocena niewydolnych żył. Dokonywana ona może być zarówno na podstawie badania klinicznego, jak i dzięki zastosowaniu diagnostyki obrazowej. W przypadku drugiej z wymienionych, zastosowanie znajduje badanie USG Doppler, które jest całkowicie nieinwazyjne i niebolesne. USG Doppler pozwala uwidocznić zmienione naczynie żylne i określić jego szerokość (parametr ten jest istotny, ponieważ – jak wspomniano wcześniej – znaczne poszerzenie żyły może stanowić przeciwwskazanie do skleroterapii żylaków kończyn dolnych).

Podczas konsultacji przeprowadzany jest też dokładny wywiad lekarski. Zadawane podczas niego pytania dotyczą zarówno przebytych w przeszłości oraz aktualnych schorzeń, na które cierpi pacjent, ale i tego, jakie leki są przez niego zażywane. Lekarz powinien zostać poinformowany o wszystkich przyjmowanych środkach – również o tych, które są dostępne bez recepty. Istotne jest to przede wszystkim dlatego, że przed obliteracją żylaków kończyn dolnych istnieje konieczność czasowego odstawienia pewnych leków. Dotyczy to szczególnie śródków zmniejszających krzepliwość krwi (jako przykład takowego leku można podać, stosowaną przez pacjentów dość często, aspirynę). Odstawienie wymienionych leków ma na celu zminimalizowanie ryzyka krwawienia podczas zabiegu. O tym, na jak długo przed skleroterapią żylaków kończyn dolnych pacjent powinien zrezygnować z przyjmowania środków zmniejszających krzepliwość krwi, decyduje lekarz. W zależności od stanu klinicznego danego pacjenta zalecone to może zostać na kilkanaście godzin, ale i na kilka dni przed zabiegiem.

Inne zalecenia dotyczą tego, jak pacjent powinien się zachowywać bezpośrednio przed zabiegiem. Już na dobę przed zgłoszeniem się do kliniki powinno się unikać stosowania, na mający podlegać leczeniu obszar ciała, nakładania różnego rodzaju kosmetyków (takich jak balsamy czy kremy). Oczyszczać skórę kończyn dolnych powinno się przy pomocy wody i ewentualnie mydła. Wybierając strój, w którym pacjent zgłosi się do placówki leczniczej, powinien on kierować się przede wszystkim wygodą – najkorzystniejszy będzie wybór luźnej, wygodnej odzieży.

Rodzaj znieczulenia

Dzięki temu, że środki zamykające naczynia doprowadzane są do ich wnętrza przy pomocy niewielkich igieł, znieczulenie zwykle nie jest wymagane – obliteracja żylaków kończyn dolnych jest zabiegiem praktycznie bezbolesnym. Ewentualne doznania bólowe wynikać mogą być z drażniącego działania na tkanki środków obliterujących, dlatego też w niektórych stosowanych preparatach znajduje się domieszka lidokainy (środka znieczulającego). Wspominany dyskomfort – jeśli w ogóle się pojawi – jest jednak zazwyczaj nieznaczny i stosunkowo szybko, samoistnie ustępuje.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

Pierwszym etapem obliteracji żylaków kończyn dolnych jest dokładne odkażenie skóry w okolicy żylaka podlegającemu leczeniu. Po tym wstępnym etapie możliwe jest przejście do zasadniczej części procedury, czyli do wykonania iniekcji.

Skleroterapia żylaków kończyn dolnych odbywa się pomocy cienkich, kilkumilimetrowych igieł. Przy ich użyciu, bezpośrednio do światła naczynia, wprowadzane są substancje obliterujące. Do zamykania zmienionych żylakowato naczyń żylnych stosowane są różne substancje, przykładową jest hipertoniczny (stężony) roztwór chlorku sodu. Po iniekcji dochodzi do powstania zakrzepu w świetle naczynia, który doprowadza do zablokowania przepływu krwi przez tę strukturę. Nie jest to jednak jedyne działanie środka obliterującego – dochodzi również do uszkodzenia śródbłonka naczynia, co generuje miejscowy stan zapalny. Efektem wymienionych zjawisk jest ostatecznie proces włóknienia, na skutek którego dochodzi do zarośnięcia i zapadnięcia się wcześniej poszerzonej żyły.

Zabieg obliteracji żylaków kończyn dolnych zajmuje od kilkunastu minut do około godziny – czas trwania procedury zależny jest zarówno od wielkości, jak i od ilości leczonych żylaków.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Bezpośrednio po zabiegu pacjent może udać się do domu. Teoretycznie pacjent po obliteracji żylaków kończyn dolnych jest w stanie nawet samemu kierować samochodem, jednakże najkorzystniej byłoby zadbać o to, aby ktoś odwiózł leczonego do jego miejsca zamieszkania. Przebycie procedury nie wpływa znacząco na możliwość podejmowania codziennych obowiązków – czasami zalecane jest jednak, aby przez okres około dwóch tygodni unikać znacznego wysiłku fizycznego.

Efekty po zabiegu

Rezultaty skletoterapii żylaków kończyn dolnych nie są widoczne od razu po zabiegu. Wynika to z tego, że owszem – zakrzep w obrębie naczynia powstaje bezpośrednio po iniekcji środka obliterującego, jednakże do pełnego zamknięcia naczynia konieczne jest wystąpienie procesu włóknienia. Proces ten zajmuje różny czas, zależny m.in. od tego, jak duże wymiary miało leczone naczynie żylne. W przypadku niewielkich żylaków (np. pajączków) ostateczny efekt obliteracji zauważalny może być już po nawet trzech-sześciu tygodniach. Jeżeli skleroterapii podlegały naczynia o większej średnicy, rezultaty leczenia pojawiają się po upływie około trzech-czterech miesięcy.

Zdarzyć się może (szczególnie w przypadku terapii większych żylaków), że jednokrotna obliteracja nie pozwoli uzyskać wystarczającego, satysfakcjonującego efektu. W takiej sytuacji możliwe jest przeprowadzenie dodatkowej (jednej lub kilku) sesji skleroterapii żylaków kończyn dolnych.

Bazując na statystykach, skleroterapię żylaków kończyn dolnych można uznać za metodę o dość wysokiej skuteczności – dzięki właściwie przeprowadzonemu zabiegowi udaje się zamknąć poszerzone naczynia żylne u nawet 80% poddawanych mu chorych. Odwrotnie jest z odsetkiem niepowodzeń – w tym przypadku liczba jest niska, bowiem u tylko do 10% chorych poddawanych obliteracji nie udaje się uzyskać satysfakcjonującego rezultatu i konieczne jest skorzystanie z innych metod leczenia żylaków kończyn dolnych.
Pacjentom zalecone mogą zostać różne, alternatywne zabiegi – wybór uzależniony jest zarówno od rodzaju zajętej chorobą żylakową żyły, ale i od ogólnego stanu chorego. W leczeniu żylaków wciąż zachodzi postęp i powstają coraz to nowocześniejsze techniki zaopatrywania poszerzonych patologicznie żył. Wyróżnia się m.in. zabiegi wykorzystujące parę wodną czy też te, w których zastosowanie znajdują fale o częstotliwości radiowej. Popularne staje się zamykanie żylaków przy pomocy klejów wewnątrznaczyniowych. Pacjenci skorzystać mogą również z jedynej metody leczenia żylaków, która jest finansowana przez NFZ, czyli z zabiegu chirurgicznego ich usunięcia.

Zalecenia po zabiegu

Po obliteracji żylaków kończyn dolnych pacjent wraca do domu. W okresie pozabiegowym zdecydowanie nie jest bowiem zalecane pozostawanie w bezruchu. Podejmowanie umiarkowanej aktywności, takiej jak nawet zwykły spacer, jest wręcz zalecane, ponieważ usprawnia to przepływ krwi w kończynach dolnych oraz sprawia, że zmniejsza się ryzyko różnych powikłań leczenia (np. obrzęków czy nawet zakrzepicy kończyn dolnych).

Pacjenci otrzymują również zalecenie noszenia rajstop uciskowych. Zazwyczaj wystarczające jest, aby stosować je przez okres 14 dni – lekarz może jednak zalecić noszenie tych przyrządów przez dłuższy czas. Zdarzyć się może, że pacjent korzystał z rajstop uciskowych jeszcze przed skleroterapią żylaków kończyn dolnych. Najkorzystniej byłoby wtedy pokazać lekarzowi posiadane już rajstopy – poszczególne z nich różnią się siłą wywieranego ucisku i może się okazać, że w okresie pozabiegowym pacjent będzie musiał korzystać z innego niż dotychczas modelu.

Po przebyciu zabiegu pacjent powinien unikać leków zmniejszających krzepliwość krwi. Dotyczy to takich środków, jak np. aspiryna czy ibuprofen. Powstrzymywać się od zażywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych wystarcza zazwyczaj przez dwie doby od zabiegu, jeżeli jednak ryzyko wystąpienia krwawienia u pacjenta jest znaczne, zalecone może być unikanie tych środków przez dłuższy czas.

Inne zalecenia po obliteracji żylaków kończyn dolnych obejmują higienę tych miejsc ciała, w których przeprowadzano zabieg. Przez dwie doby od procedury pacjenci powinni unikać gorących kąpieli oraz korzystania z sauny. Najkorzystniejsze byłoby korzystanie z prysznica, należy jednak pamiętać, aby nie kąpać się w zbyt gorącej wodzie. Do oczyszczania skóry powinno się używać mydła. Nakładanie kosmetyków, balsamów i innych kosmetyków w najbliższym czasie po zabiegu nie jest zalecane. W ciągu 48 godzin od skleroterapii żylaków kończyn dolnych pacjenci powinni unikać bezpośredniej ekspozycji nóg na światło słoneczne.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Rezultaty obliteracji żylaków kończyn dolnych są trwałe – naczynie żylne ulega zwłóknieniu i zamknięciu, dlatego też nie istnieje ryzyko ponownego pojawiania się żylaków w tym samym miejscu. Należy jednak mieć na uwadze, że skleroterapia usuwa konkretne zmienione naczynie, zabieg nie likwiduje jednak przyczyny powstawania żylaków. Z tego właśnie względu z biegiem czasu dochodzić może do powstawania żylaków w innych miejscach kończyn dolnych.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby uniknąć powikłań, pacjenci powinni się kierować dwoma zasadami: dokładnie wybierać placówkę leczniczą oraz przestrzegać otrzymanych po zabiegu zaleceń.

Część z powikłań, takich jak np. martwica tkanek otaczających żylakowato zmienione naczynie, wynikać może z niewłaściwie przeprowadzonej skleroterapii żylaków kończyn dolnych. Wybór doświadczonego specjalisty z pewnością pozwala zredukować ryzyko wystąpienia komplikacji. Istotne jest także, aby u pacjenta przeprowadzić próbę, czy na pewno nie jest on uczulony na środek obliterujący. W tym celu lekarz przeprowadza próbną iniekcję niewielkiej ilości środka obliterującego. Jeżeli po niej u pacjenta nie występują żadne przykre dolegliwości, to ryzyko, że jest on uczulony na dany środek zamykający światło naczynia, jest stosunkowo niskie.

Przestrzeganie zaleceń pozabiegowych również doprowadza do zminimalizowania ryzyka pojawienia się komplikacji po obliteracji żylaków kończyn dolnych. Jako przykład można podać profilaktykę pojawiania się obrzęków – stosowanie rajstop uciskowych oraz podejmowanie odpowiedniej, zalecanej aktywności fizycznej sprawia, że możliwość wystąpienia tej dolegliwości znacząco maleje.

Powikłania po zabiegu nie zawsze muszą od razu manifestować się w sposób wyjątkowo wyrażony – początkowo objawy mogą mieć bardzo niewielkie nasilenie. Pacjent, u którego pojawiają się nietypowe dolegliwości, nie powinien się wahać, w takiej sytuacji należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Im szybciej bowiem rozpoczęte zostanie leczenie danego powikłania, tym większa szansa opanowania go, zanim stanie się ono bardziej poważne.

Możliwe powikłania po zabiegu

Powikłania po obliteracji żylaków kończyn dolnych spotykane są rzadko. Zazwyczaj obejmują one dolegliwości o niewielkim nasileniu, takie jak świąd, zaczerwienienie skóry oraz powstawanie siniaków. Wymienione problemy najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku, maksymalnie kilkunastu dni od przebycia zabiegu.

Jeszcze rzadsze od powyższych są inne, cięższe powikłania, takie jak zapalenie żył powierzchownych, owrzodzenie w miejscu iniekcji środka obliterującego czy powstawanie (przejściowych lub trwałych) przebarwień na skórze kończyn dolnych. Inne możliwe komplikacje obejmują zakrzepicę żył kończyn dolnych oraz znaczny obrzęk leczonej kończyny. Możliwe jest także (przy nieprawidłowo wykonanej iniekcji) wystąpienie lokalnej martwicy tkanek.

Jako jedno z przeciwwskazań do skleroterapii żylaków kończyn dolnych wymieniano uczulenie na środki obliterujące. Pacjent może mieć alergie na stosowaną podczas zabiegu substancję i nie być tego świadomy. Objawami powikłania zabiegu pod postacią reakcji uczuleniowej są zazwyczaj znaczny świąd skóry i pokrzywka, w najcięższych przypadkach (przy istnieniu silnej alergii na dany środek obliterujący) pacjent doświadczyć może wstrząsu anafilaktycznego.

Jako jedne z najrzadszych, ale również możliwych do wystąpienia powikłań skleroterapii żylaków kończyn dolnych, wymieniane są zaburzenia widzenia, migreny oraz udar mózgu (o ostatniej z wymienionych komplikacji istnieje jednak zaledwie kilka doniesień w medycznych źródłach). Ryzyko powyższych istnieje ze względu na możliwość przedostania się środka obliterującego z leczonego naczynia do krążenia ogólnego.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Po przebyciu skleroterapii żylaków kończyn dolnych nie istnieje potrzeba korzystania z innych, dodatkowych zabiegów. Najistotniejsze jest przestrzeganie otrzymanych od lekarza zaleceń – pozwala to zarówno zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań leczenia, jak i przyspiesza moment pojawienia się ostatecznego rezultatu zabiegu.

Zapoznaj się z innymi metodami leczenia żylaków:

Miniflebektomia (szydełkowanie żył) - operacyjne leczenie żylaków kończyn dolnych
Operacja usunięcia żylaków kończyn dolnych z safenektomią (stripping)
Operacja usunięcia żylaków kończyn dolnych z parvektomią (stripping)

Autor: lek.Tomasz Nęcki

Bibliografia:
P. C. Smith, Sclerotherapy and foam sclerotherapy for varicose veins, Phlebology 2009;24:260-269; S. Alaiti, F. Talavera, M.E. Krugman, Sclerotherapy Treatment & Managment (dostęp: emedicine.medscape.com); M. Venermo et. al, Randomized clinical trial comparing surgery, endovenous laser ablation and ultrasound‐guided foam sclerotherapy for the treatment of great saphenous varicose veins, The British Journal of Surgery 2016 October, 103 (11): 1438-1444

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Obliteracja (skleroterapia) żylaków kończyn dolnych