Entropion - operacja podwinięcia powieki

Entropion - operacja podwinięcia powieki- charakterystyka

Powieki są to dwa fałdy skórne, które pokrywają gałkę oczną. Na ich zewnętrznej powierzchni znajduje się cienka skóra, pod którą leży część powiekowa mięśnia okrężnego oka. Jeszcze głębiej, położone są tarczki: górna i dolna. Są to twory, zbudowane z tkanki łącznej zbitej, które stanowią podporę całej powieki. Boczne części tarczek przymocowane są do oczodołu za pomocą więzadeł bocznych i przyśrodkowych. W związku z tym, że tarczka górna jest większa, tak samo powieka górna człowieka ma większy rozmiar.

Do tarczek przyczepione są mięśnie: tarczkowy górny i dolny, których podstawową funkcją jest regulacja rozwarcia szpary powiekowej. Część wewnętrzna powieki pokryta jest spojówką. Rozpoczyna się ona w miejscu odejścia rzęs, biegnie po całej powierzchni, dochodząc do podstawy powieki, po czym tworzy zachyłki, odpowiednio górny i dolny i przechodzi na gałkę oczną, dochodząc aż do brzegu rogówki. W sklepieniach spojówki znajdują się małe gruczoły spojówkowe, których wydzielina łagodzi tarcia pomiędzy powiekami a rogówką.

Entropion, czyli podwinięcie powieki to sytuacja, kiedy dochodzi do odwrócenia brzegu rzęsowego powieki do wewnątrz, w kierunku worka spojówkowego. Najczęściej dochodzi do podwinięcia powieki dolnej i może być ono jedno- lub obustronne. Wśród przyczyn wystąpienia entropionu można wymienić:

Zmiany starcze – najczęstsza przyczyna podwinięcia powieki, która ma związek przede wszystkim ze zmianami inwolucyjnymi. Dochodzi do zaników tkanek powieki dolnej, co głównie objawia się osłabieniem działania mięśni tarczkowych, odpowiedzialnych za rozwieranie szpary powiekowej. Więzadła boczne zmniejszają napięcie, co prowadzi do wiotczenia powieki.

Zmiany spastyczne – czyli ostre porażenne podwinięcie powieki to powikłanie chirurgii wewnątrzgałkowej oka. Jest efektem przemijającego lub stałego skurczu mięśnia okrężnego oka.

Zmiany bliznowate – jest to najczęstszy powód podwinięcia powieki górnej. Powstają w efekcie zmian zapalnych, np. jaglicy czy półpaśca ocznego lub pourazowo, po oparzeniach czy zabiegach chirurgicznych.
Wrodzone podwinięcie powieki – występuje sporadycznie

Na brzegu powieki znajduje się rząd rzęs. W przypadku jej podwinięcia, dochodzi do drażnienia spojówki i rogówki przez rzęsy. Skutkuje to stanem zapalnym, któremu towarzyszą objawy bólowe, łzawienie i zaczerwienienie oka. W przypadku niepodjęcia leczenia dochodzi do powstawania owrzodzeń na powierzchni rogówki, co w efekcie powoduje przymglenia widzenia i spadek ostrości wzroku. Aparat ochronny oka, którego częściami są właśnie powieki i rzęsy, przestaje prawidłowo pełnić swoją funkcję. Oko staje się dużo wrażliwsze na zakażenia.

W przypadku wystąpienia objawów, takich jak ból, zaczerwienie i łzawienie, należy niezwłocznie udać się do lekarza okulisty. Symptomy takie są związane z zapaleniem spojówek, które może być wywołane właśnie entropionem. Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie badania klinicznego. Odwija on powiekę, po czym obserwuje tor jej powrotu. Nieprawidłowe zwijanie się w kierunku worka spojówkowego, świadczy o jej podwinięciu. Dodatkowo przeprowadza on badanie w lampie szczelinowej, które pozwala ocenić ewentualne ubytki w postaci owrzodzeń na powierzchni rogówki.

W przypadku rozpoznania entropionu, czyli podwinięcia powieki konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia. Opiera się ono na podawaniu specjalnych preparatów, które złagodzą objawy ostrego zapalenia. Po wyleczeniu stanu zapalnego, może zalecić noszenie specjalnych miękkich soczewek, które będą chronić powierzchnię rogówki przed uszkodzeniami. Dodatkowo stosuje się tzw. plastrowanie. Polega ono na przylepianiu około 3 plastrów od brzegu powieki w stronę policzka. Ma to na celu odwróceniu brzegu podwiniętej powieki. Pamiętajmy jednak, że takie rozwiązanie jest jedynie tymczasową ulgą dla pacjenta i jest dość nieestetyczne.

Metodą, która może przynieść kilkumiesięczny efekt jest ostrzykiwanie mięśnia okrężnego oka toksyną botulinową. Doprowadza ona do zmniejszenia napięcia w obrębie mięśnia, co skutkuje odwinięciem powieki. Ta forma leczenia sprawdza się jednak jedynie w przypadkach, kiedy przyczyną entropionu jest przejściowa lub stała spastyczność mięśnia okrężnego oka. Pamiętajmy, że efekt osiągnięty za pomocą toksyny botulinowej utrzymuje się jedynie około 6 do 9 miesięcy, następnie zabieg należy powtórzyć.

Jedyną formą trwałego wyleczenia entropionu jest plastyka powiek. Celem zabiegu jest wywinięcie rzęs i brzegu powieki dolnej na zewnątrz. W poprzednim wieku podstawową metodą leczenie podwinięcia powiek była kauteryzacja. Operacja polegała na koagulacji tkanki za pomocą żegadła najczęściej termicznego, czyli mówiąc krótko doprowadzało się do powstawania blizn po oparzeniach, które miały za zadanie pociągnąć skórę i odwinąć podwiniętą powiekę. Zabieg wykonywano w znieczuleniu miejscowym i polegał na dotknięciu żegadłem w 3 punktach dolnej powieki: przyśrodkowo, centralnie i bocznie.

Obecnie mamy do dyspozycji cały szereg różnych zabiegów. Najczęściej wykonuje się założenie szwów wywijających. Można także odtworzyć tarczkowe przyczepy mięśni tarczkowych, regulujących stopień rozszerzenia szpary powiekowej. Pozwala to na odzyskanie odpowiedniego napięcia mięśni, które straciły elastyczność, głównie podczas procesów związanych ze starzeniem się organizmu.

W przypadkach gdy pacjent nie chce zgodzić się na przeprowadzenie u niego zabiegu operacyjnego, jedyną metodą zapobiegania urazom oka jest laserowe usunięcie rzęs z podwiniętej powieki. Takie postępowanie powoduje jednak pozbawienie oka jednego z najważniejszych elementów aparatu ochronnego, czyli rzęs, a dodatkowo prowadzi do dość nieestetycznego wyglądu

Entropion - operacja podwinięcia powieki- korzyści

Podstawową korzyścią z przeprowadzenia zabiegu plastyki powiek, w przypadku entropionu, jest przywrócenie prawidłowej funkcji aparatu ochronnego oka. Powieki i rzęsy mają za zadanie chronić oko przed urazami mechanicznymi, czynnikami fizycznymi, takimi jak wiatr, pył, promieniowanie słoneczne, a także chemicznymi, np. środkami czystości.

Zabieg pozwala także zapobiec poważnym powikłaniom, z jakimi wiąże się tarcie podwiniętych rzęs o spojówkę i rogówkę. Nie dochodzi do powstawania na jej powierzchni erozji i owrzodzeń, co skutkuje utrzymaniem prawidłowej ostrości widzenia.

Wskazania do wykonania zabiegu

Entropion może być stały lub tymczasowy. Pierwsza sytuacja dotyczy głównie zmian wrodzonych, starczych i pourazowych. Wówczas niezbędna jest jak najszybsza korekcja chirurgiczna, niezależnie od tego czy doszło już do uszkodzenia spojówki i rogówki czy też nie.

W przypadku podwinięcia powieki związanego z nadmiernym napięciem mięśnia okrężnego oka, entropion może być permanentny lub czasowy. Jeśli występuje rzadko i na krótkie okresy czasu można zastosować tylko środki ochronne w postaci kropli lub soczewek miękkich. Można także zdecydować się na ostrzyknięcie mięśnia okrężnego oka toksyną botulinową, która zapobiegnie spastyczności mięśnia. Efekt jednak będzie się utrzymywał jedynie przez około pół roku. Jeśli pacjent będzie chciał go przedłużyć, niezbędne okaże się ponowne ostrzyknięcie lub zabieg chirurgiczny.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Przeciwwskazaniami do zabiegów są miejscowe zmiany w okolicach powiek. Chodzi tu głównie o stany zapalne związane z infekcjami. Ze względu na stosowane znieczulenie miejscowe, zabiegowi mogą być poddawani także chorzy z zaawansowanymi chorobami ogólnoustrojowymi. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy ze względu na tego typu choroby, pacjenci przyjmują przewlekle środki przeciwkrzepliwe, takie jak kwas acetylosalicylowy czy doustne antykoagulanty: warfarynę i acenokumarol. Wówczas na kilka dni przed zabiegiem muszą one zostać odstawione. Decyzję czy takie postępowanie jest możliwe, należy zawsze podejmować w konsultacji z lekarzem.

Dłuższa lista przeciwwskazań dotyczy zabiegów ostrzykiwania z zastosowaniem toksyny botulinowej. Oprócz miejscowych stanów zapalnych, należy tu także wymienić: nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu, która mogłaby doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego; choroby neurologiczne (zarówno złącza nerwowo-mięśniowego, np. miastenia lub zespół Lamberta-Eatona, jak i neurodegeneracyjne, np. stwardnienie rozsiane czy stwardnienie zanikowe boczne).

Przed zabiegiem

Podczas konsultacji przedzabiegowej, lekarz i pacjent muszą wspólnie wybrać najlepszą metodę operacyjną. Jest ona zależna od wieku pacjenta, przyczyny wystąpienia entropionu, stopnia jego zaawansowania, ale także od oceny wiotkości więzadeł powiekowych, głównie bocznych. Na tej podstawie ocenia się czy można wdrożyć u pacjenta leczenie ostrzykiwaniem toksyną botulinową czy jedyną formą jest leczenie operacyjne.

Do czasu wdrożenia terapii przyczynowej, ewentualne stany zapalne spojówki i rogówki należy leczyć za pomocą środków nawilżających i antybiotykowych. Na około 3 dni przed zabiegiem włącza się także profilaktykę antybiotykową za pomocą kropli zawierających najczęściej antybiotyk z grupy fluorochinolonów.

Przed zabiegiem ostrzykiwania mięśnia okrężnego oka toksyną botulinową, lekarz przeprowadza dokładny wywiad ze szczególnym uwzględnieniem przeciwskazań do wykonania zabiegu. Należy również uświadomić pacjentowi, że efekt leczenia z czasem zacznie słabnąć i utrzyma się jedynie w granicach 6-9 miesięcy. Przed samym ostrzykiwaniem lekarz ogląda dokładnie skórę wokół powiek, w poszukiwaniu ewentualnych zmian zapalnych.

Rodzaj znieczulenia

Wszystkie zabiegi operacyjne plastyki powiek odbywają się w znieczuleniu miejscowym. W tym celu stosuje się lidokainę, najczęściej z domieszką adrenaliny, która ma na celu obkurczenie naczyń i zmniejszenie krwawienia w trakcie operacji. Znieczulenie podaje się podskórnie i podspojówkowo.

Przed zabiegiem ostrzykiwania toksyną botulinową, nie stosuje się żadnego znieczulenia. Są to jedynie 3 ukłucia cienką igłą, porównywane do ukłucia komora. Zastosowanie znieczulenia byłoby procedurą bardziej bolesną. Można jedynie schłodzić skórę za pomocą lodu lub podmuchu powietrza.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

Najpopularniejszą metodą operacyjną leczenia entropionu jest założenie szwów wywijających (tzw. szwów Quickerta). Przebiegają one przez całą grubość powieki od załamka spojówki skośnie ku górze na zewnątrz. Na skórze powieki kończą się mniej więcej 3 mm od urzęsionego brzegu dolnej powieki. Zwykle okazuje się niezbędne założenie tylko 2-3 szwów.

Wśród innych metod zabiegowych można wymienić odtworzenie przyczepów mięśni tarczkowych rozwierających szparę powiekową, które wraz z wiekiem utraciły elastyczność. Mięśnie operacyjnie się skraca i przyszywa na nowo do tarczki powiek. W razie potrzeby zabieg można poszerzyć o tzw. kantopeksję zewnętrzną czyli plastykę więzadeł bocznych powieki, stanowiących boczny przyczep tarczki powiekowej. Polega ona na uwolnieniu dolnej odnogi więzadła bocznego, usunięciu fragmentu skóry i przyszyciu odsłoniętej tarczki do odnogi górnej więzadła, co z kolei skutkuje zwiększeniem napięcia tarczki i skróceniem samej powieki. Skórę zaszywa się.

Po zabiegu zakłada się na oko opatrunek, a pacjent po około godzinie obserwacji udaje się do domu. Wymaga się od niego jedynie dbałości o higienę i stosowania maści lub kropli antybiotykowych kilka razy dziennie przez około 7-10 dni po zabiegu.

Zabieg ostrzykiwania mięśnia okrężnego oka toksyną botulinową ze wskazań okulistycznych wykonuje zwykle lekarz specjalista chorób oczu. Podczas ostrzykiwania botuliną, pierwszym krokiem jest dokładne oczyszczenie i odtłuszczenie skóry za pomocą środka niealkoholowego. Następnie za pomocą cienkiej igły dokonuje się zwykle 3 ostrzyknięć podskórnych dolnej powieki na wysokości 3-4 mm poniżej brzegu powieki.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Po zabiegu operacyjnym leczenia entropionu nie ma szczególnych ograniczeń fizycznych pacjenta. Należy jedynie zmieniać opatrunki i kilka razy dziennie stosować maści lub krople antybiotykowe, najczęściej zawierające ciprofloksacynę. W razie dolegliwości bólowych, pacjent może przyjmować leki przeciwbólowe. Przez kilka dni mogą się utrzymywać zasinienie, obrzęki i krwiaki operowanej okolicy. Około 7-10 dni po zabiegu odbywa się wizyta kontrola, podczas której lekarz ocenia stopień zabliźnienia ran i zdejmuje szwy. Ocenia także efekt wizualny i kosmetyczny zabiegu.

Zabieg ostrzykiwania toksyną botulinową nie wymaga rekonwalescencji. Ze względu na delikatność skóry powiek, może dojść do powstania obrzęków i krwiaków, które wchłoną się w przeciągu kilku dni. Przez kilkanaście godzin po zabiegu, należy dbać o higienę miejsc wkłuć, aby nie doprowadzić do zakażenia.

Efekty po zabiegu

Poprawa jest zauważalna po kilku dniach od zabiegu. Początkowo delikatna skóra powiek może być obrzęknięta, a także mogą powstać krwiaki. Po kilku dniach obrzęk wchłania się i pacjent może się cieszyć efektem operacji.

Pierwsze efekty działania toksyny botulinowej pojawiają się już po 2-3 dniach, na pełen rezultat musimy jednak poczekać około 2 tygodni. Warto w tym miejscu jeszcze raz zaznaczyć, że ostrzykiwanie toksyną botulinową jest skuteczne wyłącznie w przypadkach podwinięcia powieki związanych ze zmianami spastycznymi mięśnia okrężnego oka.

Zalecenia po zabiegu

Po zabiegu należy przestrzegać zaleceń lekarskich. Niezwykle ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny oka i stosownie maści lub kropli antybiotykowych do worka spojówkowego, co zapobiegnie wystąpieniu zakażenia. Przez okres kilku tygodni obowiązuje zakaz podejmowania intensywnego wysiłku fizycznego, a przez kilka miesięcy należy unikać solariów i silnego nasłonecznienia.

Przez okres kilku godzin po zabiegu ostrzykiwania toksyną botulinową, odradza się dotykanie okolic wstrzyknięcia, jej masowanie ponieważ mogłoby to doprowadzić do przesunięcia substancji, porażenia innych okolic i braku oczekiwanego efektu terapeutycznego.

Po zakończeniu leczenia, niezależnie od metody, pacjent jest zobligowany do samokontroli. Musi szczególną uwagę zwracać na to czy nie dochodzi do entropionu w innym miejscu tej samej powieki lub na drugiej.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Efekt zabiegu u większości pacjentów jest trwały. W około 15% przypadków, wskutek dalszego starzenia się pacjentów, może się okazać niezbędne powtórzenie procedury. Ma to miejsce w sytuacjach, gdy pierwszy zabieg wywinięcia podwiniętej powieki miał miejsce w stosunkowo młodym wieku.

Czas utrzymywania się efektu działania toksyny botulinowej jest indywidualny i waha się między 6 a 9 miesięcy. Po tym okresie niezbędne jest ponowne ostrzyknięcie lub zastosowanie leczenia chirurgicznego plastyki powiek.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Entropion - operacja podwinięcia powieki

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby uniknąć powikłań należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich, zarówno przed- jak i pooperacyjnych. Należy stosować antybiotykoterapię, aby zapobiec najczęstszemu powikłaniu w postaci zakażenia.

Możliwe powikłania po zabiegu

Najczęstszym powikłaniem jest zakażenie ran czy to pooperacyjnych, czy po ostrzykiwaniu toksyną botulinową. W trakcie samego zabiegu może także dojść do przerwania ciągłości naczyń, co może skutkować silnym krwawieniem w trakcie operacji, ale też wystąpieniem krwiaków pooperacyjnych. Może także dojść do uszkodzenia nerwów, co wiąże się z zaburzeniami czucia lub funkcjonowania konkretnych grup mięśniowych.

W przypadku nieprawidłowo wykonanego zabiegu, w obrębie powieki może dojść do powstania zbyt dużych napięć i dolegliwości bólowych. Są to jednak sytuacje skrajnie rzadkie.

Przy ostrzykiwaniu toksyną, obok krwiaków i zakażeń, istnieje ryzyko przemieszczenia się toksyny w niepożądaną okolicę i porażenie innych niż oczekiwano mięśni.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Zarówno po leczeniu operacyjnym, jak i ostrzykiwaniu toksyną botulinową nie ma specjalnych wskazań do zabiegów dodatkowych. Wykonuje się jedynie powtórzenie procedur po 6-9 miesiącach w przypadku toksyny botulinowej, a po operacji dużo rzadziej, wyłącznie w przypadkach kiedy doszło do ponownego podwinięcia powieki wskutek zmian związanych ze starzeniem się organizmu.

Autor:lek. Katarzyna Wiak

Bibliografia:
Basar E et al, Use of Botulinum Neurotoxin in Opthalmology, Turk Journal of Ophthlmology 2016;46:282-290; Hosam T El-Kasaby, Cautery for lower lid entropion, British Journal of Ophthalmology 1992;76:532-533; Balaji K et al, The Correction of Involutional Entropion of Eyelid by Lateral Strip Procedure, Journal of Surgical Technique & Case Report 2010;2(2):64-66; Wright M et al, Everting correction of lower lid involutional entropion, British Journal of Ophthalmology 1999;83:1060-1063

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg – Entropion - operacja podwinięcia powieki

Poczytaj o:
Ektropion - operacja odwinięcia powieki