Korekcja palucha koślawego (halluks)

Korekcja palucha koślawego (halluks)charakterystyka

Popularnym terminem „halluks” określa się wadę stopy, której medyczna nazwa brzmi „paluch koślawy” (łacińskie hallux valgus). Wada ta polega na tym, że głowa pierwszej kości śródstopia przemieszcza się w ku wewnętrznej części stopy, z kolei paluch ulega przesunięciu ku odwrotnej, czyli ku zewnętrznej krawędzi stopy.

Czasami zdeformowany paluch może nawet układać się pod pozostałymi palcami stopy. Problem ten jest wbrew pozorom dość częsty, bowiem według statystyk na całym świecie być obarczonymi tą wadą może być nawet 35% wszystkich ludzi. Paluch koślawy to deformacja, której częstość występowania narasta wraz z wiekiem pacjentów – największe rozpowszechnienie tej wady obserwowane jest u osób w podeszłym wieku, jednakże może ona się pojawiać również u stosunkowo młodych pacjentów.

W rozwoju palucha koślawego mają udział zarówno czynniki, na które pacjenci nie mają absolutnie żadnego wpływu, jak i takie, których obecność zależna jest bezpośrednio od pacjentów. Do pierwszych z wymienionych zaliczyć można np. płeć – kobiety częściej borykają się z tą wadą ze względu na to, że ich tkanki miękkie (w porównaniu do przedstawicieli płci męskiej) cechują się większą elastycznością i mają wzmożoną tendencję do pojawiania się w ich obrębie deformacji. Innym niemodyfikowalnym czynnikiem związanym z pojawianiem się palucha koślawego są obciążenia genetyczne – wada ma bowiem tendencję do występowania rodzinnego.

W przypadku modyfikowalnych czynników ryzyka paluchów koślawych jako najistotniejszy należy podać noszenie niewłaściwego obuwia. Dotyczy to przede wszystkim (a może i nawet wyłącznie) kobiet – buty na obcasie oraz te, które mają wąski przód, zdecydowanie sprzyjają pojawianiu się tej wady. Związane jest to z tym, że w przypadku tego typu obuwia stopa ustawiona jest w niefizjologicznej pozycji. Noszenie takich butów może przez to prowadzić do trwałego ustawiania się stopy w niewłaściwy sposób, czego efektem może być wystąpienie deformacji właśnie pod postacią palucha koślawego.

Paluch koślawy, jak nadmieniono już wcześniej, występuje zarówno u młodych, jak i u starszych pacjentów. Obu wymienionym grupom chorych można jako pierwszą metodę leczenia tego stanu polecić postępowanie zachowawcze, jednakże podkreślić należy, że tylko u młodych pacjentów możliwe jest uzyskanie cofnięcia się deformacji tą drogą. Związane jest to z tym, że korekcja wady na drodze postępowania zachowawczego możliwa jest dopóty, dopóki tkanki stopy nie zakończyły procesów rozwoju. To właśnie w takiej sytuacji specjalne wkładki do butów czy korekcyjne obuwie mogą pozwolić na cofnięcie się obecnych deformacji. U starszych pacjentów wspomniane techniki zachowawcze, razem ze stosowaniem leczenia farmakologicznego (np. leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych) i fizykoterapii (np. jonoferezy) mają na celu łagodzenie związanych z paluchem koślawych dolegliwości, a nie doprowadzenie do ustąpienia deformacji.

Wspominano już, że postępowanie zachowawcze zazwyczaj stanowi pierwszą metodę leczenia, która wdrażana jest u pacjentów posiadających paluch koślawy. Postępowanie takie może jednak po pewnym czasie przestać przynosić jakiekolwiek rezultaty, a wada może z czasem się po prostu pogłębiać. W takiej sytuacji chorym można zaproponować bardziej inwazyjne, ale równocześnie przynoszące zdecydowanie lepsze rezultaty leczenie – mowa o operacyjnej korekcji palucha koślawego (hallux).

Korekcja palucha koślawego (halluks)korzyści

Zabiegowa korekcja palucha koślawego to jedyna (wyłączając pacjentów w młodym wieku) metoda pozwalająca na uzyskanie trwałej korekty istniejącej u pacjentów wady stopy. Dzięki operacji możliwa jest zarówno korekcja wyglądu stopy, jak i doprowadzenie do ustąpienia związanych z paluchem koślawych dolegliwości. Pacjenci po operacji palucha koślawego mogą przestać borykać się z trudnościami dotyczącymi chodzenia, możliwe jest też ustąpienie ich problemów z doborem obuwia.

Wskazania do wykonania zabiegu

Korekcja palucha koślawego (hallux) wskazana jest przede wszystkim u tych pacjentów, u których stosowanie terapii zachowawczej nie przynosi rezultatów i u chorych stale są obecne dolegliwości związane z istnieniem tej wady stopy. Objawami istnienia palucha koślawego mogą być:

• trudności podczas chodzenia,
• regularnie pojawiające się bóle stopy,
• deformacje stopy (prowadzące do tego, że ciężko pacjentowi będzie dobrać buty, w których nie będzie on doświadczał ucisku na palce),
• stany zapalne w obrębie struktur stopy,
• znaczne zgrubienia naskórka (szczególnie w okolicy podeszwy stopy, pojawiające się na skutek długotrwałego ucisku – pacjent z palucha koślawym, celem odciążenia przodostopia, może podczas chodzenia ustawiać stopę głównie na pięcie).

Należy nadmienić, że korekcji palucha koślawego nie wykonuje się raczej ze względów wyłącznie estetycznych. Jest to w końcu operacja, która (podobnie jak każdy inny zabieg) niesie za sobą pewne, choć w omawianym przypadku małe, to jednak ryzyko. Zabiegi wykonuje się przede wszystkim wtedy, kiedy paluch koślawy prowadzi do występowania różnego rodzaju dolegliwości, których nie można załagodzić przy pomocy innych, mniej inwazyjnych sposobów leczenia.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Na rokowania po zabiegu przede wszystkim wpływa to, czy u pacjenta krążenie w obrębie kończyny dolnej funkcjonuje prawidłowo i czy krew przepływa przez te okolice bez zaburzeń. Wszelkie stany upośledzające przepływ krwi w tej części ciała mogłyby bowiem zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań po operacji, a także pogarszać uzyskiwany efekt zabiegu (ze względu np. na spowolnienie tempa gojenia się zoperowanych kości). Głównymi przeciwwskazaniami do korekcji palucha koślawego są w związku z tym:

• choroba tętnic obwodowych,
• stopa cukrzycowa,
• polineuropatia obwodowa.

Jest to sytuacja rzadka, aczkolwiek operacja może być przeciwwskazana także u tych pacjentów, u których (ze względu na ich różne obciążenia chorobowe) nie jest możliwe wprowadzenie tych chorych w stan znieczulenia.

Ostrożne postępowanie wymagane jest u chorych cierpiących na reumatoidalne stawów oraz u tych osób, u których istnieją zmiany degeneracyjne w stawach o innej etiologii – może to bowiem wpływać na wybór techniki operacji palucha koślawego.

Przed zabiegiem

Przed korekcją palucha koślawego odbywa się konsultacja. Jej celem jest przede wszystkim ocena stopnia istniejącej u pacjenta deformacji – na tej podstawie można bowiem zaplanować, jaką metodą przeprowadzany będzie zabieg. Pomocne w ustalaniu planu leczenia jest zdjęcie RTG stopy – takowe pacjent może mieć ze sobą już podczas konsultacji, jeżeli zaś chory takowego nie posiada, to przed zabiegiem zlecane jest zazwyczaj wykonanie takiego badania.

Bardzo istotne jest to, aby pacjent, u którego ma być wykonana korekcja palucha koślawego, znajdował się w dobrym ogólnym stanie zdrowia. Czasami może się okazać, że zanim możliwe będzie przeprowadzenie operacji, najpierw konieczne będzie ustabilizowanie stanu pacjenta (np. wyrównanie gospodarki węglowodanowej u pacjenta z cukrzycą czy unormowanie poziomu hormonów tarczycy u chorego z niedoczynnością tego narządu). Nie zawsze pacjent jest świadom istnienia u siebie jakichś zaburzeń, dlatego też przed zabiegiem może on zostać poproszony o wykonanie podstawowych badań, takich jak badania laboratoryjne krwi, badanie ogólne moczu czy EKG i RTG klatki piersiowej.

Podczas konsultacji pacjent pytany jest nie tylko o swoje schorzenia, ale i o to, jakie leki zażywa on regularnie. Pytanie to jest istotne zarówno ze względu na to, że preparaty stosowane przez pacjenta mogą wpływać na wybór znieczulenia, jak i w związku z tym, że może zaistnieć konieczność odstawienia części leków na krótki czas przed operacją. Drugie z wymienionych dotyczyć może przede wszystkim środków zmniejszających krzepliwość krwi – ich odstawienie może być bowiem konieczne po to, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia krwawienia podczas oraz już po operacji.

Rodzaj znieczulenia

Korekcja palucha koślawego przeprowadzana jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub miejscowym – wybór metody znieczulenia zależny jest zarówno od techniki, jaką będzie przeprowadzana operacja, jak i od tego, jaki jest ogólny stan zdrowia pacjenta.

Jak przebiega zabieg?

Przebieg korekcji palucha koślawego jest zmienny i zależy on od tego, jaką wybrano metodę operacji. Niezależnie od techniki, przed podjęciem jakiejkolwiek ingerencji pacjenci najpierw są znieczulani – celem takiego postępowania jest to, aby operowany pacjent miał jak największy komfort.

---

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

---

W operacyjnym leczeniu halluksów zastosowanie znajdują:

• zabiegi osteotomii, polegające na przecięciu kości śródstopia, ewentualnym usunięciu zbędnych fragmentów kostnych i późniejszym ustabilizowaniu kości w prawidłowej pozycji (do tego celu mogą być wykorzystywane specjalne płytki oraz śruby ortopedyczne),
• usztywnianie samego palucha,
• manewry toczące się w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego (określane jako plastyka tego stawu),
• korekta ścięgien oraz więzadeł stopy (stosowana głównie w przypadku pacjentów, u których paluch koślawy istnieje od wielu lat, przez co doprowadził do wystąpienia utrwalonych defektów w obrębie tych elementów stopy).

Cały zabieg korekcji palucha koślawego zajmuje zazwyczaj około godziny. Po jego zakończeniu na stopę zakładany jest opatrunek – w przeszłości na operowany obszar zakładano gips, obecnie coraz rzadziej korzysta się z takiego rozwiązania.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Pobyt w szpitalu po korekcji palucha koślawego zazwyczaj zajmuje dobę, czas ten może zostać jednak przedłużony. Pacjent po zabiegu musi oszczędzać swoją stopę, dlatego też powinien on jeszcze przed przybyciem do szpitala zadbać o to, aby ktoś mógł odwieźć go do domu. Chodzenie możliwe jest nawet już po jednej dobie od przebycia zabiegu, jednakże należy pamiętać o tym, że w tym czasie podpieranie się możliwe jest jedynie na pięcie. Pacjenci mogą wspomóc się korzystaniem ze specjalnego, ortopedycznego obuwia.

Jeżeli chodzi o zakładane podczas operacji szwy, to czasami nie ma konieczności ich usuwania – tak dzieje się wtedy, kiedy zastosowane zostaną ich postaci rozpuszczalne. W sytuacji, kiedy użyte zostaną inne postaci szwów, to zazwyczaj są one ściągane w ciągu 7-14 dni po operacji.

Korekcja palucha koślawego jest operacją, po której istnieje konieczność wzięcia urlopu w pracy. Czas takiego urlopu zależny jest od tego, jaki jest wykonywany przez pacjenta zawód – w przypadku osób, które wykonują lekką pracę, powrót do niej może stać się możliwy po około trzech tygodniach od zabiegu, jeżeli zaś obowiązki zawodowe pacjenta są związane np. z przyjmowaniem pozycji stojącej przez dłuższy czas, to może się okazać, że konieczny będzie odpoczynek przez 6, czasami nawet 8 tygodni. O przewidywaną długość absencji w pracy najlepiej jest zapytać lekarza przeprowadzającego zabieg.

Efekty po zabiegu

Rezultat korekcji palucha koślawego widoczny jest zazwyczaj bezpośrednio po operacji. Wygląd stopy może być jednak w krótkim okresie po operacji zaburzony ze względu na istnienie, utrzymującego się przez kilka dni po zabiegu, obrzęku stopy. Sama rana po operacji goi się zazwyczaj w ciągu dwóch tygodni, procesy zrostu kości zajmują natomiast około 4-6 tygodni. Po tym czasie możliwe jest ujrzenie ostatecznych rezultatów operacji halluksów.

---

Porozmawiaj z pacjentami na temat Korekcja palucha koślawego (halluks)

---

W badaniach naukowych, w których oceniano satysfakcję pacjentów z przebycia operacji palucha koślawego, okazywało się, że bardzo zadowolonych z rezultatów leczenia było nawet 85% operowanych, zadowolonych zaś pozostałe 10% pacjentów.

Zalecenia po zabiegu

Po operacji korygującej palucha koślawego najistotniejsze jest oszczędzanie operowanej stopy. Chodzić można dość szybko, bo nawet już po dobie od zabiegu, jednakże należy to jednak czynić podpierając się w trakcie chodu nie całą stopą, a jedynie piętą. Pacjentom może zostać polecone korzystanie z kul ortopedycznych czy ze specjalnego, ortopedycznego obuwia. Główne ograniczenia obowiązują przez okres 4-6 tygodni, czyli w czasie, kiedy to stopniowo dochodzi do gojenia się zoperowanych kości. Po upływie tego okresu pacjent może już zacząć nosi zwyczajne obuwie, należy jednak podkreślić, że buty powinny być jak najwygodniejsze oraz to, że najkorzystniej byłoby, gdyby było one o szerokiej podeszwie.

Na stopie po zabiegu znajduje się opatrunek. Zanim pacjent opuści szpital, lekarz wydaje zalecenia co do tego, jak często należy ten opatrunek zmieniać – zazwyczaj powinno się to wykonywać codziennie. Przez około 7 dni (do czasu, aż rana będzie sucha) pacjent powinien unikać moczenia operowanej stopy.

Pacjenci otrzymują również zalecenie jak najczęstszego unoszenia kończyny zoperowanej powyżej poziomu. Ma to na celu przede wszystkim zapobiegać pojawianiu się obrzęków w obrębie korygowanej stopy.

Po zabiegu pacjenci przez kilka dni mogą odczuwać różnego stopnia dolegliwości bólowe. Do ich opanowania zalecane może być im korzystanie z ogólnodostępnych bez recepty leków przeciwbólowych.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Efekt korekcji palucha koślawego jest trwały. Należy jednak podkreślić, że halluksy mogą nawracać – takie ryzyko istnieje wtedy, kiedy u pacjenta nadal będą istniały czynniki zwiększające ryzyko tego stanu, takie jak np. bardzo częste noszenie butów na obcasie.

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby ustrzec się powikłań korekcji palucha koślawego, pacjenci przede wszystkim powinni przestrzegać otrzymanych zaleceń co do postępowania po operacji. Unoszenie kończyny zmniejszy ryzyko wystąpienia obrzęku, z kolei odpowiednia dbałość o ranę i zmiany opatrunku zgodnie z zaleceniami sprawią, że minimalne stanie się ryzyko wystąpienia zakażenia. Chodzenie po zabiegu zmniejsza z kolei ryzyko wystąpienia groźnych dla życia komplikacji operacji, jakimi są zatorowość płucna oraz zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych.

Pacjentów uczula się również na to, że gdyby wystąpiły u nich jakieś znaczne dolegliwości (takie jak np. silne zaczerwienienie skóry w rejonie poddawanym operacji, znaczny ból nieustępujący mimo stosowania leków czy wysoka gorączka), to powinni oni pilnie zgłaszać się do lekarza. Silne dolegliwości mogą sugerować np. rozwój zakażenia, jeżeli jednak leczenie takiego stanu zostanie odpowiednio szybko wdrożone, to ryzyko wystąpienia znaczniejszych komplikacji (takich jak np. zaburzenia zrostu kości) będzie znacznie zmniejszone.

Możliwe powikłania po zabiegu

Tak jak i po każdej innej operacji, tak i również po korekcji palucha koślawego pojawiać się mogą różnego rodzaju powikłania. Potencjalnymi komplikacjami omawianej operacji mogą być:

• zaburzenia zrostu operowanych kości,
• powstanie krwiaka w operowanej okolicy,
• znaczne obrzęki zoperowanej stopy,
• uszkodzenie nerwów w obrębie stopy,
• martwica zoperowanych tkanek,
• ograniczenie ruchomości stawu,
• zakażenie operowanych tkanek.

Powikłaniami niespecyficznymi dla korekcji palucha koślawego, ale również możliwymi do wystąpienia, są zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych oraz zatorowość płucna.

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Pacjentom, którzy przebyli korekcję palucha koślawego, zalecone może być skorzystanie z usług rehabilitanta. Wczesne wdrożenie ćwiczeń może sprawić, że pacjent szybciej uzyska sprawność w obrębie stopy, a także zmaksymalizowaniu mogą ulec uzyskiwane efekty operacji.

Autor: lek. Tomasz Nęcki

Bibliografia:
Nikolaus Wulker, Falk Mittag, The Treatment of Hallux Valgus, Dtsch Arztebl Int. 2012 Dec; 109(49): 857–868; Ortopedia i traumatologia, Podręcznik dla studentów medycyny, T.S. Gaździk, wyd. PZWL, 295-296; Gi Won Choi et al., Sex-Related Differences in Outcomes after Hallux Valgus Surgery, Yonsei Med J. 2015 Mar 1; 56(2): 466–473

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Korekcja palucha koślawego (halluks)