Rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego

Rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego- charakterystyka

Staw skokowy jest jednym z najbardziej skomplikowanych stawów występujących u człowieka. Znajduje się on w obrębie kończyny dolnej i łączy podudzie ze stopą – tworzą go bowiem zakończenia kości piszczelowej i strzałkowej, a także kość skokowa. Struktura ta to jednak nie tylko elementy kostne – wyróżnia się w niej bowiem również torebkę stawową, ale i więzadła. Każdy z wymienionych elementów w trakcie życia człowieka może niestety ulegać uszkodzeniom.

Uszkodzenia więzadeł stawu skokowego należą do jednych z najczęstszych urazów stawowych. Prowadzić do nich mogą zwichnięcia stawu skokowego, stanowiące jedne z najczęściej spotykanych uszkodzeń ciała związanych z aktywnością fizyczną – ich udział wśród wszystkich urazów związanych z uprawianiem sportów szacowany jest na nawet 15%. Zwichnięcie stawu skokowego może jednak przydarzyć się każdemu, ponieważ do takiego zdarzenia może nawet dojść podczas zwyczajnego, spokojnego spaceru. Stan ten, szczególnie jeżeli wielokrotnie się powtarza, prowadzić może do osłabienia aparatu więzadłowego, a w konsekwencji do niestabilności stawu skokowego. Problem ten może przyczyną pojawiania się zarówno dolegliwości bólowych, jak i podłożem nieprawidłowego ustawiania się stopy podczas chodzenia. Jeszcze groźniejszym zagrożeniem, związanym z niestabilnością stawu skokowego, jest ryzyko rozwoju utrwalonych zmian degeneracyjnych w obrębie struktur kostnych tego stawu.

Ze względu na wymienione powyżej groźne skutki tego stanu, pacjenci z niestabilnym stawem skokowym powinni podejmować się leczenia tej przypadłości. Jako pierwsze zazwyczaj wdrażane jest leczenie zachowawcze, bazujące np. na kinezyterapii czy na farmakoterapii. W sytuacji, gdy taka terapia zawodzi, po jakimś czasie pacjentom proponowane jest zwykle leczenie bardziej inwazyjne – mowa tutaj o zabiegach rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego.

Rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego- korzyści

Główną korzyścią zabiegów rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego jest uchronienie pacjenta przed konsekwencjami niestabilności stawu skokowego. Przebycie któregoś z dostępnych zabiegów sprawia, że ryzyko występowania powtarzających się zwichnięć stawu skokowego drastycznie zmaleje. Leczenie niestabilności stawu skokowego jest istotne również z tego względu, że stan ten może prowadzić do występowania przewlekłych dolegliwości bólowych i obrzęków w obrębie tego stawu, oprócz tego u pacjentów przez tę niestabilność może przedwcześnie dochodzić do pojawiania się u nich zmian zwyrodnieniowych. Jeżeli takowe problemy już wystąpią i osiągną znaczny stopień zaawansowania, to pacjent może wymagać wtedy zdecydowanie bardziej inwazyjnego leczenia – zawczasu wykonana rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego może uchronić pacjentów przed takową koniecznością.

Wskazania do wykonania zabiegu

Głównym wskazaniem do przeprowadzenia rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego jest brak poprawy stabilności struktur stawu skokowego mimo prowadzenia u pacjenta leczenia zachowawczego. Jako niestabilność tej struktury traktuje się zazwyczaj zmiany związane z przebyciem urazów w obrębie tej części kończyny dolnej. Stan ten bywa o tyle problematyczny, że jego obecność zwiększa ryzyko kolejnych zwichnięć stawu skokowego, a także może prowadzić do pojawiania się dolegliwości bólowych oraz do nieprawidłowego ustawiania się stopy czy to podczas chodzenia, czy podczas biegania. Lekarze różnią się opiniami co do tego, jak długo przed podjęciem decyzji o operacji można prowadzić leczenie nieoperacyjne – jednym z poglądów jest ten, że zabiegowe leczenie niestabilności stawu skokowego powinno się wdrażać po sześciu miesiącach kuracji zachowawczej.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

Rekonstrukcję więzadeł stawu skokowego można przeprowadzić różnymi technikami. Część z tych zabiegów jest stosunkowo mało inwazyjna, dlatego też zwykle dla każdego pacjenta istnieje możliwość wyboru jakiejś z dostępnych do zabiegowego leczenia niestabilności stawu skokowego metod. W przypadku tych procedur ogólnie wyróżnia się stosunkowo niewiele przeciwwskazań do ich przeprowadzenia, jako przykładowe można podać zaburzenia krzepliwości krwi – szczególnie dotyczy to stanów, w których istnieje duże zagrożenie masywnym krwawieniem podczas zabiegu. Czasami od rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego odstępuje się również u pacjentów posiadających znaczne, bardzo zaawansowane zmiany degeneracyjne w strukturach stawu skokowego oraz u osób będących w podeszłym wieku – ostatni z aspektów jest jednak wysoce dyskusyjny i w przypadku starszych pacjentów decyzje o ich sposobie leczenia podejmowane są bardzo indywidualnie i dopiero po analizie wszelkiego ryzyka i ewentualnych zagrożeń.

Przed zabiegiem

Zanim u pacjenta dojdzie do jakiejkolwiek ingerencji chirurgicznej, wstępnym etapem całego postępowania jest wizyta konsultacyjna. Podczas niej odbywa się dokładna ocena stawu skokowego pacjenta. Lekarz przeprowadza badanie kończyny dolnej, które stanowi jedną ze składowych w procesie analizowania tego, czy u chorego rzeczywiście istnieją wskazania do przeprowadzenia rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego. Czasami lekarz może potrzebować wyników badań obrazowych – zlecane mogą być przez niego takie badania, jak RTG, USG czy rezonans magnetyczny stawu skokowego.

Konsultacja przed rekonstrukcją więzadeł stawu skokowego skupia się jednak nie tylko na badaniu okolicy stóp pacjenta – równie istotny jest wywiad lekarski. Podczas niego pacjent pytany jest o występujące u niego dolegliwości, o wcześniej stosowane u niego metody leczenia niestabilności stawu skokowego, a także o to, czy przyjmuje on na stałe jakieś leki. Ostatnie z wymienionych pytań ma szczególne znaczenie, ponieważ zdarzyć się może, że pacjent zostanie poproszony o czasowe odstawienie swoich leków. Taka sytuacja może dotyczyć osób zażywających preparaty zmniejszające krzepliwość krwi – zaprzestanie ich stosowania w ustalonym czasie przed zabiegiem zmniejsza bowiem ryzyko, że podczas zabiegu doszłoby do nasilonego krwawienia. Nie wolno jednak czynić tego w dowolnie wybranym czasie i na własną rękę – zaprzestanie przyjmowania leków przeciwkrzepliwych zalecane jest tylko tym pacjentom, u których takie postępowanie nie będzie związane z zagrożeniem dla ich ogólnego stanu zdrowia.

Po zakwalifikowaniu do leczenia niestabilności stawu skokowego ustalony z pacjentem zostaje zazwyczaj termin przeprowadzenia zabiegu. Pacjent zwykle opuszcza gabinet lekarski z zaleceniem wykonania przed zabiegiem panelu podstawowych badań, takich jak morfologia krwi, parametry układu krzepnięcia, RTG klatki piersiowej czy EKG (u różnych pacjentów zalecane bywają odmienne badania – zależne jest to od stanu klinicznego konkretnego pacjenta, ale także i od jego wieku czy istniejących u chorego schorzeń przewlekłych).

Podczas konsultacji pacjent może również otrzymać zalecenia co do postępowania w okresie poprzedzającym zabieg. Część z takich zaleceń jest bardzo ogólnych, dotyczyć one mogą np. unikania palenia papierosów czy zmniejszenia ilości spożywanego alkoholu. Jeżeli pacjent podczas zabiegu ma być wprowadzany w stan znieczulenia ogólnego, to może on uzyskać informację o tym, że do placówki leczniczej w dniu zabiegu powinien on zgłosić się na czczo. Jeszcze innym zaleceniem może być także to, aby pacjent zadbał zawczasu o kogoś, kto będzie mógł mu pomóc dostać się do domu – bezpośrednio po przebyciu rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego pacjent ma zwykle trudności z samodzielnym przemieszczaniem się i pomoc bliskiej osoby będzie w tym okresie nieoceniona.

Rodzaj znieczulenia

Podczas rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego stosowane bywają różne techniki znieczulenia. Wybór konkretnej metody pozbawiania pacjentów możliwości odczuwania bólu związany jest zarówno z ich wiekiem i stanem ogólnym, jak i z techniką, którą to zabieg będzie wykonywany. Zastosowanie w przypadku tych procedur znajdują przede wszystkim znieczulenia miejscowe, zewnątrzoponowe oraz znieczulenie ogólne.

Zobacz zaufane kliniki najbliżej

Jak przebiega zabieg?

Wstępnym etapem rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego jest znieczulenie pacjenta. W zależności od typu zabiegu i od stanu chorego wykorzystanie znajdują zarówno znieczulenia miejscowe, jak i podpajęczynówkowe czy ogólne. Niezależnie od rodzaju znieczulenia, cel jego stosowania jest zawsze taki sam – zminimalizowanie ryzyka odczuwania przez chorego jakiegokolwiek dyskomfortu podczas procedury.

Po upewnieniu się, że pacjent nie będzie odczuwał bólu, możliwe jest przystąpienie do zasadniczego etapu procedury. Okolice stawu skokowego są odkażane, a później możliwe jest już uzyskanie dostępu do wnętrza stawu. W zabiegowym leczeniu niestabilności stawu skokowego stosuje się różne techniki, niektóre z nich bazują na plastyce (np. na skróceniu i zmianie miejsc przyczepów) więzadeł stawu skokowego, zastosowanie znajdują również przeszczepianie ścięgien mięśniowych pochodzących od operowanego chorego, ale i implantacja zewnątrzpochodnych odpowiedników więzadeł. Wtedy, kiedy rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego zostanie już zakończona, wykonane wcześniej nacięcia zostają zamknięte przy pomocy szwów, a oprócz tego na dolną część operowanej kończyny dolnej zakładany jest opatrunek gipsowy, którego noszenie może być konieczne przez kilkanaście dni.

Zabieg rekonstrukcji więzadeł stawu kolanowego może zajmować różny czas, zależny on jest przede wszystkim od rozległości podejmowanej ingerencji chirurgicznej. Dla mniej skomplikowanych zabiegów do ich wykonania wystarczające może być 30 minut, inne, bardziej zaawansowane procedury mogą zajmować dwie godziny.

Czas i przebieg rekonwalescencji

Po zabiegach przeprowadzanych w znieczuleniu miejscowym może nawet nie występować konieczność hospitalizacji – już po kilku godzinach od procedury pacjent może czasami wrócić do domu. Przy bardziej rozległych operacjach rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego może zachodzić konieczność pozostania w szpitalu przez jedną do trzech dób. Przez kilka do kilkunastu tygodni pacjent może doświadczać trudności z chodzeniem na operowanej kończynie dolnej. Czas, przez który należy oszczędzać zoperowany staw skokowy, zależny jest od rodzaju techniki zabiegowej – w przypadku niewielkich ingerencji chirurgicznych obciążanie stawu może być możliwe nawet po dwóch tygodniach lub jeszcze wcześniej od ich przebycia, w innych sytuacjach lekarz może zalecić obciążanie operowanego stawu dopiero po 6 tygodniach od operacji.

Efekty po zabiegu

Rezultatem rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego jest doprowadzenie do zlikwidowania niestabilności tego stawu. Zabieg można uznać za zakończony powodzeniem wtedy, kiedy u pacjenta nie występują znaczne ograniczenia ruchomości stawu skokowego, nie pojawiają się u chorego zaburzenia siły mięśniowej w obrębie kończyny dolnej oraz gdy nie dochodzi do zaburzeń podczas poruszania się. Choć do korekty defektów aparatu więzadłowego stawu skokowego dochodzi już podczas zabiegu, to pełne rezultaty zaczynają być widoczne dopiero po czasie. Ostateczny efekt zabiegu, uzupełniony odpowiednim postępowaniem rehabilitacyjnym, można oceniać po upływie kilku-kilkunastu tygodni, a czasami dopiero po roku. Cały proces leczniczy u pacjentów z niestabilnością stawu skokowego może więc zajmować znaczną ilość czasu, jednakże uzyskiwane efekty z pewnością mogą rekompensować wysiłek włożony w rehabilitację.

Zalecenia po zabiegu

Po procedurze pacjent, zwykle przez maksymalnie kilka dni, doświadczać może różnego stopnia dolegliwości bólowych. Na ten czas zalecone może mu zostać przyjmowanie dostępnych na receptę leków przeciwbólowych. Przez krótki czas pojawiać się mogą również obrzęki kończyny dolnej – aby im zapobiegać, należy starać się możliwie jak najczęściej utrzymywać kończynę dolną powyżej poziomu pozostałych części ciała (wykorzystać do tego można chociażby oparcie kanapy – podczas siedzenia na takowej wystarczy położyć nogi właśnie na jej oparciu). W ramach profilaktyki przeciwzakrzepowej operowanym zaleca się, aby nie pozostawali oni przez dłuższy czas w bezruchu.

Chorzy po rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego otrzymują zalecenia co do stosowania zaopatrzenia ortopedycznego. Opatrunek gipsowy utrzymywany jest zwykle przez maksymalnie kilkanaście dni, oprócz tego pacjenci mogą otrzymać zalecenie stosowania kul ortopedycznych, a w późniejszym okresie także ortez. Wymagany czas ich stosowania jest zmienny i zależny od potrzeb danego pacjenta – tutaj należy przede wszystkim kierować się zaleceniami lekarza. Ogólnie należy wspomnieć o tym, że operowany staw skokowy należy przez jakiś czas oszczędzać i właśnie temu ma służyć stosowanie przez pacjenta zaopatrzenia ortopedycznego. Ze względu na tego rodzaju ograniczenia po zabiegu (szczególnie, jeśli pacjent wykonuje pracę fizyczną) może zaistnieć konieczność wzięcia urlopu – o jego długość należy się zapytać lekarza przeprowadzającego zabieg.

Wśród innych zaleceń dotyczących postępowania po zabiegu znajdują się również te dotyczące zgłoszenia się na wizytę kontrolną. Podczas takiej wizyty odbywa się np. ściągnięcie założonych szwów – dochodzi do tego zwykle w ciągu 7-14 dni od przebycia operacji rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego. Innym zaleceniem jest wdrożenie rehabilitacji po zabiegu, która ma na celu doprowadzić do zmaksymalizowania uzyskiwanych efektów przeprowadzonej procedury.

Jak długo utrzymują się efekty po zabiegu?

Rezultat rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego jest trwały. Operowane tkanki mogą jednak, podobnie jak struktury nietknięte chirurgicznym skalpelem, ulegać uszkodzeniom – w razie wystąpienia urazu stawu skokowego już po operacji istnieje więc niestety możliwość, że ponownie dojdzie do uszkodzenia aparatu więzadłowego tego stawu.

Porozmawiaj z pacjentami na temat Rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego

Jak uniknąć powikłań po zabiegu?

Aby ustrzec się przed wystąpieniem powikłań po rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego, pacjenci powinni ściśle przestrzegać otrzymanych zaleceń co do postępowania po zabiegu. Przykładowo, zmniejszenie ryzyka powikłań zakrzepowych możliwe jest dzięki unikaniu dłuższego przebywania w bezruchu. Aby uniknąć ograniczenia ruchomości i wystąpienia zwiększonej sztywności stawu skokowego, pacjenci powinni realizować zgodnie z planem rehabilitację kończyn dolnych. Z kolei ryzyko zakażeń można zredukować poprzez odpowiednią dbałość o higienę pozostającej po zabiegu rany.

Możliwe powikłania po zabiegu

Tak jak po dowolnym innym zabiegu operacyjnym, tak samo i po rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego u pacjentów pojawiać się mogą pewne powikłania. Ich ryzyko jest tym większe, im bardziej rozległa i skomplikowana jest przeprowadzana u chorego procedura. Potencjalnymi komplikacji zabiegów w obrębie stawu skokowego mogą być:

• nadmierne krwawienia po zabiegu,
• uszkodzenia nerwów i związane z nimi np. zaburzenia czucia,
• zakażenia operowanych tkanek,
• wzmożona sztywność w obrębie stawu skokowego,
• powikłania zakrzepowo-zatorowe (np. zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych czy zatorowość płucna).

Polecane zabiegi dodatkowe po zabiegu

Pacjentom po przebyciu rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego zalecana jest przede wszystkim dostosowana do ich potrzeb rehabilitacja. Zabiegi rzeczywiście pozwalają uzyskać pożądany efekt w zakresie odtworzenia prawidłowej (lub co najmniej przypominającej prawidłową) budowy struktur stawu skokowego, jednakże aby doprowadzić do odpowiedniego stopnia ruchomości tej części kończyny dolnej, niezbędne jest wykonywanie odpowiednich dla danego chorego ćwiczeń.

lek. Autor:Tomasz Nęcki

Bibliografia:
Yinghui Hua et al., Anatomical reconstruction of the lateral ligaments of the ankle with semitendinosus allograft, Int Orthop. 2012 Oct; 36(10): 2027–2031; Masato Takao et al., Ankle Arthroscopic Reconstruction of Lateral Ligaments (Ankle Anti-ROLL), Arthrosc Tech. 2015 Oct; 4(5): e595–e60; Judith F. Baumhauer and Todd O'Brien, Surgical Considerations in the Treatment of Ankle Instability, J Athl Train. 2002 Oct-Dec; 37(4): 458–462

Zapraszamy do skorzystania z naszej wyszukiwarki klinik, gabinetów oraz placówek medycznych znajdujących się na terenie Polski, oferujących zabieg - Rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego.